Σπύρος Μανουσέλης

 

Μολονότι ο κυβερνοχώρος και ο Παγκόσμιος Ιστός μάς παρέχουν μια φαινομενικά απεριόριστη δυνατότητα επικοινωνίας, αποθήκευσης και διακίνησης πληροφοριών, ταυτόχρονα αποτελούν έναν ανεξερεύνητο επιστημονικά και άρα αρκετά επισφαλή «τόπο» για τους χρήστες. Οσο για τη νέα ψηφιακή και διαρκώς επιτηρούμενη διαδικτυακή μας ζωή, αυτή μας προκαλεί πρωτοφανή κοινωνικά, ψυχολογικά και πολιτικά προβλήματα.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε κάθε γωνιά του πλανήτη χρησιμοποιούν καθημερινά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) είτε για να δημιουργήσουν νέες σχέσεις με άγνωστους ανθρώπους είτε για να διατηρήσουν με διαφορετικό τρόπο τις ήδη υπάρχουσες. Οι περισσότεροι από όσους αρχίζουν να επισκέπτονται αυτούς τους διαδικτυακούς τόπους αποκτούν κυριολεκτικά εμμονή με αυτήν τη νέα μορφή κοινωνικής συναναστροφής, στην οποία αφιερώνουν πολύ μεγάλο μέρος του χρόνου τους.

Πρόκειται για ένα φαινόμενο που οι σύγχρονοι ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι το μελετούν συστηματικά τα τελευταία χρόνια με στόχο να ανακαλύψουν τα πιθανά οφέλη αλλά και τους κινδύνους που εγκυμονεί η χρήση αυτής της τεχνολογίας τόσο για τους μεμονωμένους χρήστες όσο και ευρύτερα για την κοινωνία. Ωστόσο, όπως θα δούμε, μια αυστηρά επιστημονική διερεύνηση των πολυάριθμων μέσων κοινωνικής δικτύωσης είναι κάθε άλλο παρά εύκολη: πολύ πριν ολοκληρωθεί η έρευνα, το αντικείμενό της έχει ήδη αλλάξει! Τα ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα απαιτούν χρόνο ενώ οι τεχνολογικές εξελίξεις σε αυτά τα νέα επικοινωνιακά εργαλεία τρέχουν με την ταχύτητα του φωτός.

 

Το Διαδίκτυο (Internet) είναι σήμερα ένα πολύπλοκο δίκτυο που συγκροτείται από επιμέρους μικρότερα δίκτυα για την καταγραφή, αποθήκευση και ανταλλαγή πληροφοριών.

Ανάμεσα στις πολλές υπηρεσίες οργάνωσης και πρόσβασης στις πληροφορίες του Διαδικτύου η πιο δημοφιλής υπηρεσία είναι ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web ή www), που φιλοξενεί σήμερα εκατοντάδες κοινωνικά δίκτυα (social networks).

Ενα από τα πιο δημοφιλή μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι το Facebook. Ιδρύθηκε το 2004 από τον Μαρκ Ζάκερμπεργκ (M. Zuckerberg), τότε φοιτητή Πληροφορικής στο Χάρβαρντ, ο οποίος το προόριζε αρχικά για μέσο επικοινωνίας και επαφής μεταξύ των αποφοίτων του Χάρβαρντ.

Εξάλλου η ονομασία «Facebook» παραπέμπει στις ετήσιες επετηρίδες αποφοίτων των αμερικανικών κολεγίων.

Πολύ σύντομα βέβαια ο Ζάκερμπεργκ συνειδητοποίησε -και εκμεταλλεύτηκε με το αζημίωτο!- τις δυνατότητες αυτού του νέου επικοινωνιακού συστήματος.

Σήμερα το Facebook είναι το πλέον διαδεδομένο παγκοσμίως μέσο κοινωνικής δικτύωσης, με πάνω από ένα δισεκατομμύρια εγγεγραμμένους χρήστες.

Πρόκειται για ένα νέο, εύκολο στη χρήση και σχετικά οικονομικό τρόπο επικοινωνίας και ανθρώπινης επαφής που έγινε εφικτός χάρη στις τεχνολογικές εφαρμογές της σύγχρονης πληροφορικής και της επιστήμης των υπολογιστών.

 

Η χρήση των μέσων εξαρτάται από την προσωπικότητα;

Μέσα σε μια δεκαετία, από το 2005 μέχρι σήμερα, η τυπικά αμερικανική κοινωνική συνήθεια να διατηρούν την επαφή τους -έστω και διαδικτυακά- οι απόφοιτοι ενός κολεγίου μετατράπηκε σε κυρίαρχη κοινωνική συμπεριφορά σε όλον τον πλανήτη.

 

Τα ψηφιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, το My Space, το Orkut και το Twitter, μετέτρεψαν τον Παγκόσμιο Ιστό σε μια πολυσύχναστη εικονική «πλατεία» όπου καθημερινά συναντώνται και επικοινωνούν με πρωτοφανή ευκολία άνθρωποι που ζουν στην ίδια γειτονιά χωρίς να έχουν συναντηθεί ποτέ, ή και στα πιο απόμακρα σημεία του πλανήτη.

 

Ωστόσο, όπως μας υπενθυμίζουν τα πιο έγκυρα μέσα ενημέρωσης, δεν είναι όλα ρόδινα στον νέο επικοινωνιακό παράδεισο.

 

Οι φανατικοί επισκέπτες των κοινωνικών δικτύων εκτίθενται σε μια σειρά από λίγο-πολύ πραγματικούς κινδύνους.

Για παράδειγμα, από το 2009 μια σειρά από συστηματικές μελέτες του Βρετανού γιατρού Αρικ Ζίγκμαν (Aric Sigman) έδειξαν ότι: «Η αύξηση της εικονικής επικοινωνίας μεταξύ ατόμων που χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα μεταφράζεται πάντοτε, σύμφωνα με τις μελέτες που έχουμε στη διάθεσή μας, σε μια σαφή μείωση της ικανότητάς τους να αλληλεπιδρούν με την πραγματικότητα».

Εκτός όμως από την απώλεια επαφής με την πραγματικότητα, άλλες έρευνες διέγνωσαν στους συστηματικούς χρήστες των κοινωνικών δικτύων μια σαφή μείωση της ικανότητας συγκέντρωσης και εστίασης της προσοχής, ενώ άλλοι ειδικοί διαπίστωσαν δυσχέρειες στη σύναψη πραγματικών ερωτικών σχέσεων.

Αυτές οι ερωτικές δυσλειτουργίες υποτίθεται ότι «εξηγούνται» από την υπερβολική συσσώρευση φαντασίας που επιδεικνύουν οι χρήστες του Διαδικτύου.

Ενα πρώτο σχετικά ασφαλές συμπέρασμα που προκύπτει από αυτές τις μελέτες είναι ότι ο τρόπος χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται στενά με τα ψυχολογικά χαρακτηριστικά της ή του χρήστη: οι εξωστρεφείς προσωπικότητες τείνουν να χρησιμοποιούν τη διαδικτυακή επικοινωνία για να εκφράσουν ή να αυξήσουν αυτό το χαρακτηριστικό τους.

Αντίθετα, οι εσωστρεφείς χρήστες θα χρησιμοποιήσουν τις εικονικές επαφές τους ως δικαιολογία για να μειώσουν ή, σε ακραίες περιπτώσεις, για να εξαλείψουν τις πραγματικές κοινωνικές σχέσεις.

Αν τώρα λάβουμε υπόψιν ότι, σύμφωνα με αρκετές ιατρικές έρευνες, τα μοναχικά άτομα που επιδεικνύουν μια αυτιστική συμπεριφορά τείνουν να εκδηλώνουν περισσότερα προβλήματα φυσικής ή ψυχικής υγείας (όχι μόνο κατάθλιψη αλλά καρδιαγγειακές και αυτοάνοσες παθήσεις), κατανοούμε το γιατί αρκετοί γιατροί και ψυχολόγοι θεωρούν τις καταχρήσεις των μέσων κοινωνικής δικτύωσης ως δυνητικό κίνδυνο για τη δημόσια υγεία.

Πάντως, τέτοιες τεχνοφοβικές αντιδράσεις απέναντι στις υπηρεσίες του Παγκόσμιου Ιστού είναι απολύτως προβλέψιμες, όχι όμως πάντα δικαιολογημένες. Διότι βέβαια είναι σαφές ότι η εκρηκτική διάδοση των διαδικτυακών επαφών ήλθε να καλύψει συγκεκριμένα επικοινωνιακά κενά και ατομικά ή συλλογικά αδιέξοδα.

 

Η ψηφιακή απώλεια της ιδιωτικής μας ζωής

Ενα διαφορετικό αλλά αρκετά ενδιαφέρον πρόβλημα είναι η περιφρούρηση της ιδιωτικής ζωής και της προσωπικής αυτονομίας την εποχή του Διαδικτύου. Μπορεί να ακούγεται ως παράδοξο, όμως, την ίδια στιγμή που όλοι καταγγέλλουν το τέλος της ιδιωτικής ζωής εξαιτίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα άτομα νεαρής ηλικίας και οι έφηβοι καταφεύγουν σε αυτά για να δημιουργήσουν έναν προσωπικό ιδιωτικό χώρο!

Πράγματι, η λεγόμενη «ψηφιακή γενιά» έχει για το Διαδίκτυο μια εντελώς διαφορετική αντίληψη και σχέση απ’ ό,τι τα πιο ηλικιωμένα άτομα που μεγάλωσαν πριν από την εμφάνιση της νέας τεχνολογίας.

Για τους νεότερους ο εικονικός-ψηφιακός χώρος αποτελεί φυσική προέκταση του πραγματικού και εισέρχονται σε αυτόν για να διευρύνουν, χωρίς χρονικούς ή χωρικούς περιορισμούς, τις πραγματικές κοινωνικές τους σχέσεις.

Οι πιο ηλικιωμένοι, αντίθετα, υιοθετούν συνήθως μια διαφορετική στρατηγική: χρησιμοποιούν τα κοινωνικά δίκτυα για να συσφίγξουν ή να επιβεβαιώσουν κάποιες σχέσεις με άτομα που ήδη γνωρίζουν, ή για να προβάλουν αυτάρεσκα τον εαυτό τους σε άγνωστα άτομα που όμως χαίρουν της διαδικτυακής εκτίμησής τους.

Η Ντάνα Μπόιντ (Danah Boyd), ίσως η πιο διάσημη ερευνήτρια της λειτουργίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ανέλυσε πριν από μερικά χρόνια τα χαρακτηριστικά των μηνυμάτων που οι άνθρωποι ανταλλάσσουν κατά τη διαδικτυακή τους επικοινωνία.

Οπως διαπίστωσε, πρόκειται συνήθως για τα ίδια πράγματα που συζητάμε σε ένα μπαρ: έρωτας, χρήμα-επάγγελμα, εξουσία, ανθρώπινες σχέσεις.

Μολονότι αρκετά ακριβής, αυτή η κατηγοριοποίηση αποκρύπτει, ωστόσο, μια σημαντική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στις ανέμελες συζητήσεις με αγνώστους στο μπαρ και στα προσωπικά δεδομένα που εκμυστηρευόμαστε στο Διαδίκτυο.

Στα κοινωνικά δίκτυα τα όσα λέμε ή δείχνουμε καταγράφονται μονίμως και διαχέονται με τρόπους εντελώς απρόβλεπτους. Επιπλέον, αυτές οι ιδιωτικές πληροφορίες είναι εύκολα εντοπίσιμες και ανακλήσιμες χάρη στις πανίσχυρες μηχανές αναζήτησης του Google.

Για παράδειγμα, είναι πολύ δύσκολο να αποκρύψουμε τις ερωτικές μας «αταξίες» όταν αυτές έχουν καταγραφεί στον Παγκόσμιο Ιστό. Το φαινόμενο αυτό περιγράφεται σήμερα ως «ερωτική αναδρομή» (retrosexual).

Πρόκειται για την αναζήτηση στο Facebook πρώην ερωτικών συντρόφων για να μάθουμε πώς είναι και τι κάνουν σήμερα. Με κίνδυνο αυτές οι διαδικτυακές αναζητήσεις μας είτε να ενοχλήσουν τα πρόσωπα αυτά είτε να εξοργίσουν τους σημερινούς ερωτικούς μας συντρόφους.

Ισως γι’ αυτό οι περισσότεροι ειδικοί (ψυχολόγοι, κοινωνιολόγοι) συνιστούν στα ζευγάρια να περιφρουρούν την ιδιωτική τους ζωή στο Διαδίκτυο: ένα ζευγάρι δεν είναι καθόλου απαραίτητο να είναι και «φίλοι» στο Facebook.

Πέρα όμως από αυτά τα υποκριτικά τεχνάσματα, η ιστορία μάς διδάσκει ότι στις τεχνολογικές-κοινωνικές εξελίξεις επιστροφή δεν υπάρχει.

Τα νέα κοινωνικά δίκτυα θα αλλάξουν ριζικά τον τρόπο που είμαστε και συνάπτουμε σχέσεις με τους άλλους.

Δεν πρόκειται βέβαια για κάτι πρωτόγνωρο. Κάτι ανάλογο συνέβη και στο παρελθόν μετά την επινόηση π.χ. της σταθερής και κατόπιν της κινητής τηλεφωνίας.

Ομως, πολύ πιο ανησυχητικές από την αποσάθρωση των ανθρώπινων σχέσεων είναι οι αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στο κυβερνο-έγκλημα, δηλαδή στη δραστηριότητα των χάκερ.

Οι απομονωμένοι και ρομαντικοί «πειρατές» του Διαδικτύου, απ’ ό,τι φαίνεται, έχουν μετατραπεί σε επαγγελματίες του ψηφιακού εγκλήματος.

Οι άλλοτε μοναχικοί παραβάτες και ανιδιοτελείς καταστροφείς των διαδικτυακών στεγανών και των ψηφιακών εμποδίων έχουν γίνει πλέον οι καλοπληρωμένοι υπάλληλοι του οργανωμένου εγκλήματος ή των μυστικών υπηρεσιών.

Δεν υπάρχουν πια αθώοι εισβολείς ή ρομαντικοί κατασκευαστές ψηφιακών ιών. Η δράση των σημερινών χάκερ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του παγκοσμιοποιημένου, και άρα πλανητικά οργανωμένου, εγκλήματος: μια νέα τεχνολογική μαφία που υπηρετεί τις ανάγκες για κέρδος και εξουσία της παραδοσιακής μαφίας.

Τελικά, όπως συνέβη και με κάθε άλλο επαναστατικό προϊόν της ανθρώπινης τεχνολογίας, η σκοτεινή πλευρά του κυβερνοχώρου αποτελεί την αναπόφευκτη αντανάκλαση του «σκότους» τόσο του δημιουργού της όσο και της κοινωνίας που οικειοποιείται αυτήν την τεχνολογία.

 

Η ζωή στον κυβερνοχώρο διαστέλλει τον ανθρώπινο χρόνο

Η ψηφιακή τεχνολογία, αφού ανέτρεψε την παραδοσιακή έννοια του χώρου, φαίνεται πως ανατρέπει ριζικά και την έννοια του χρόνου, όπως τουλάχιστον την ορίζαμε συμβατικά και τη βιώναμε μέχρι σήμερα, χωρίζοντας την ημερήσια διάρκειά του σε 24 ώρες.

Το 2008 σχετική έρευνα της Cisco Systems, γνωστής πολυεθνικής εταιρείας η οποία σχεδιάζει και πουλά τεχνολογία και υπηρεσίες επικοινωνίας και διαδικτύωσης, διαπίστωνε ότι η «ψηφιακή» ημέρα ενός μέσου χρήστη του Διαδικτύου διαρκούσε τότε όχι 24 αλλά 36 ώρες και προέβλεπε ότι την επόμενη πενταετία η διάρκειά της θα διπλασιαζόταν.

Και η πρόβλεψη αυτή όχι μόνο επαληθεύτηκε αλλά σήμερα θεωρείται μάλλον συντηρητική!

Το «ψηφιακό 24ωρο» είναι μια νέα έννοια που αναφέρεται στον χρόνο που δαπανά κάποιος όταν κάνει χρήση των πολυάριθμων υπηρεσιών του Διαδικτύου.

Αυτός ο χρόνος υπολογίζεται εάν αθροίσουμε όλες τις εργασίες που εκτελούμε ταυτόχρονα όταν βρισκόμαστε στον κυβερνοχώρο.

Και οι διαδικτυακές εργασίες δεν είναι λίγες, αν συνυπολογίσει κάνεις όχι μόνο τις εργασίες που εκτελεί ως «ενεργός» χρήστης (αναζήτηση πληροφοριών, πληρωμή λογαριασμών, κρατήσεις εισιτηρίων κ.ά.) αλλά και αυτές που «τρέχουν» χωρίς να χρειάζεται η ενεργός συμμετοχή του («κατέβασμα» αρχείων, ταινιών κ.ά.).

Για παράδειγμα, εάν κάποιος «σερφάρει» στο Διαδίκτυο επί μία ώρα, ενώ παράλληλα ακούει μουσική από κάποιον ιστότοπο ή «κατεβάζει» κάποιο βίντεο από το You Tube, τότε ο «ψηφιακός χρόνος» του διπλασιάζεται.

Το εντυπωσιακό είναι ότι ο εκρηκτικός ρυθμός ανάπτυξης της χρήσης του Διαδικτύου δεν φαίνεται να επηρεάζεται από τη διεθνή οικονομική κρίση. Σε πλήρη αντίθεση μάλιστα με άλλα καταναλωτικά αγαθά, οι υπηρεσίες του Διαδικτύου είναι οι μόνες που δεν εμφανίζουν κάμψη.

Το Τίμημα της Εθνοκρατικής Μετάλλαξης

Η εμφάνιση του νεωτερικού ατομοκεντρικού Συστήματος στη Δύση θα δώσει φτερά στο απωθημένο εθνοκρατικό όνειρο του υστεροβυζαντινού «αναγεννημένου» ελληνισμού. Η νεωτερική έλξη θα παρασύρει τον Ελληνισμό στη δίνη της εθνοκρατικής του μετάλλαξης. Η μνήμη του αποικιακού εξανδραποδισμού του, μετά το 1204 από τους Φράγκους, δεν θα μπορέσει να ενεργοποιήσει σε πολιτική αντιπρόταση τη ριζοσπαστική παρακαταθήκη του Ησυχασμού. Η «φιλοκαλική αναγέννηση»[1] του 18ου αιώνα θα επηρεάσει περισσότερο τη Ρωσία παρά την Ελλάδα.

1. Η καταστροφή του κοινοτικού και οικουμενικού Ελληνισμού.

Η εθνοκρατική μετάλλαξη του Ελληνισμού καταγράφεται από τη νεωτερική ιστοριογραφία ως «πρόοδος».

 

Αν λάβουμε όμως ως κριτήριο της προόδου τον βαθμό ενσάρκωσης της ελευθερίας θα διαπιστώσουμε ότι πρόκειται για αδιαμφισβήτητη οπισθοδρόμηση: Μετέφερε τον ελληνικό κόσμο σε ένα προ-αντιπροσωπευτικό σύστημα. Δηλαδή δυόμισι χιλιάδες χρόνια πίσω, σε σχέση με τα κεκτημένα των Κοινών. Κρινόμενη όμως, η οπισθοδρόμηση αυτή, με κριτήριο την εθνική επιβίωση στην ανατέλλουσα εποχή των εθνοκρατικών τιτάνων και γιγάντων εμφανίζεται ως εθνική στρατηγική κατ’ οικονομίαν ορθή.

Ποιο ήταν όμως το τίμημα; Ήταν η ολοσχερής καταστροφή, τόσο της κοινοτικής όσο και της οικουμενικής διάστασης του Ελληνισμού:

α) Το ουσιαστικό περιεχόμενο της ιστορικής λειτουργίας του νεωτερικού ελλαδικού κράτους θα είναι η εξάλειψη της κοινοτικής διάστασης του Ελληνισμού, μέσω της εγκατάστασης ενός φαυλοκρατικού πολιτικού συστήματος, διχαστικού και εξανδραποδιστικού. Η καταστροφή αρχίζει με τον ειδικό Νόμο του 1833, βάσει του οποίου καταργείται το σύστημα των Κοινών και ολοκληρώνεται με την τελική εκτόπιση των ελληνικών πληθυσμών από τα ιστορικά τους οικοσυστήματα.

β) Η καταστροφή της οικουμενικής διάστασης του Ελληνισμού αρχίζει στο θρησκευτικό πεδίο με την αποκοπή της ελλαδικής Εκκλησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το 1850. Η οικουμενική ελληνική Εκκλησία διαμελίζεται. Η κεφαλή της καρφώνεται στο Φανάρι, όπου και εκτίθεται έκτοτε σαν τοτεμικό αξιοθέατο. Ενώ το ακέφαλο σώμα-φυτό ενσωματώνεται στο ελλαδικό φαυλοκρατικό σύστημα. Η Μικρασιατική Κατά στροφή του 1922 θα επικυρώσει και γεωπολιτικά την εξάλειψη της ελληνικής Οικουμένης.

Ο Εμφύλιος πόλεμος (1946-1949), εσωτερικεύοντας τη διπλή (κοινοτική / οικουμενική) καταστροφή του Ελληνισμού, θα κάνει την Ελλάδα «χεσμένο τόπο», κατά την πικρή έκφραση του Κονδύλη.

 

2. Η συνάντηση φαυλοκρατίας και σύγχρονου μηδενισμού.

Έπειτα από τη Μεταπολίτευση του 1974 η Ελλάδα εισέρχεται στον αστερισμό του σύγχρονου μηδενισμού. Καθοριστικό ρόλο στη μετάβαση από τον εθνοκρατισμό στον εθνομηδενισμό θα παίξει η ενσωμάτωση και ο φαυλοκρατικός εκφυλισμός του «κινήματος της αλλαγής», που γέννησε η επτάχρονη αντι-κομμουνιστική «ελληνο-χριστιανική» δικτατορία της 21ης Απριλίου 1967.

Όπως δείχνει ο Βαγγέλης Κοροβίνης,[2] κυρίαρχη πολιτική παράδοση στη νεωτερική Ελλάδα είναι η Φαυλοκρατία, πλην βραχύβιων τινών διαλλειμάτων, όπου σε συνθήκες κρίσης η εξουσία παραχωρείται στους εκσυγχρονιστές, προκειμένου να επιτευχθεί μια «αλλαγή», η οποία «ανανεώνει» το φαυλοκρατικό πολιτικό σύστημα. Λειτουργώντας η μία ως άλλοθι της άλλης, οι δύο διακομματικές αυτές πολιτικές παραδόσεις, η φαυλοκρατία και ο εκσυγχρονισμός, κατέστρεψαν την Κοινοτική πολιτική κουλτούρα του ελληνικού λαού.[3]

Και επειδή στο εθνοκρατικό σύστημα η κοινωνία συναντάται με τα κόμματα μόνο στο επίπεδο της διακηρυσσόμενης εκ μέρους τους ιδεολογίας, η Φαυλοκρατία, αποδεικνύοντας στην πράξη τον προσχηματικό χαρακτήρα των ιδεολογικών αμφιέσεών τους (εθνικιστικών, σοσιαλιστικών ή απλώς εκσυγχρονιστικών), κατόρθωσε τελικά να κάνει τους Έλληνες να μην πιστεύουν σε τίποτα. Απελευθέρωσε έτσι τον κλασικό ελληνικό μηδενισμό, τον εγωιστικότερο-αυτοκαταστροφικότερο πάντων.  

Η Μεταπολίτευση, μη μπορώντας να διατηρήσει τον θεμελιώδη φαυλοκρατικό «εθνικό διχασμό», όπου στον χώρο του κοινωνικώς αποκλεισμένου είχε τοποθετηθεί, μετά τον Εμφύλιο, μαζί με τους κομμουνιστές και ολόκληρη η Αριστερά των εαμογενών δυνάμεων, διακινδύνευσε την κατάργησή του και το πέρασμα στο σύστημα της ομαλής εναλλαγής των κομμάτων στην εξουσία. Το βόλεμα των «δικών μας παιδιών» δεν θα έπρεπε πλέον να προϋποθέτει το ξεβόλεμα και την εκδίωξη των «παιδιών» του φαυλοκρατικού αντιπάλου. Όπερ και εγένετο: Δόθηκε χώρος για την «τακτοποίηση» πάντων στο διογκωμένο «Δημόσιο».

Παράδειγμα όλως τυπικό: «Τηρουμένων των αναλογιών (παραμέτρων: χρονικών, επιστημονικών, οικονομικών, κοινωνικών, ευρωπαϊκών), το Δημόσιο Νοσοκομείο που εγώ παρέλαβα να διοικήσω ως Πρόεδρος το 1982, με τα 440 κρεβάτια του και τα 800 άτομα συνολικό προσωπικό, παρείχε υποβαθμισμένη μεν αλλά συγκριτικά καλύτερη περίθαλψη, από το σημερινό ίδιο Νοσοκομείο του 2000, με τα επίσης 440 κρεβάτια του και τους 2.800 (ναι, καλά διαβάσατε 2.800!) συνολικά εργαζόμενους. Απίστευτο θα μου πείτε, πλην όμως τραγικά αληθινό.» [4]

Επιπλέον: Ο Ανδρέας Παπανδρέου (1919-1996), τροπαιοφόρος άγιος των «μη προνομιούχων», επέτρεψε στον «σοσιαλιστικό» λαό του, όχι μόνο να εισβάλλει στο κράτος, αλλά και να ισοπεδώσει κάθε ιεραρχία και κάθε εξουσία μέσα στα παραδοσιακά του στεγανά, μετατρέποντάς το από εφιαλτικό μπαμπούλα σε συνδικαλιστικό κλωτσοσκούφι, όπου «πας ανήρ ξυλεύεται». -Κάντε ό,τι θέλετε αρκεί να με ψηφίζετε, ήταν το μήνυμα. -Το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση ο Λαός στην εξουσία. Από το μονοκομματικό κράτος περάσαμε στο πολυκομματικό μη-κράτος. Στο «παλαϊκό κράτος», που ήταν άλλωστε και το «όραμα» της εγχώριας κομμουνιστικής Αριστεράς, έπειτα από το περίφημο 20ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ. 

 

Επειδή, παγίως στη νεωτερική Ελλάδα, το αληθινό περιεχόμενο της «πολιτικής» διαπάλης είναι η διαρπαγή των κρατικών πόρων,[5] τούτο οδήγησε απλώς σε γενίκευση / μαζικοποίηση της φαυλοκρατίας. Και στη δημιουργία ενός υπερμεγέθους παρασιτικού πολυκυκλώματος, που τα πλοκάμια του φτάνουν μέχρι τον τελευταίο Δήμο της χώρας, όπως δείχνουν οι επιδόσεις των ΟΤΑ στη διαφθορά. Η συντήρηση του κοινωνικού αυτού βαμπίρ απαιτεί την αυξανόμενη υποχρηματοδότηση των εθνικών και κοινωνικών αναγκών και την αυξανόμενη υπερχρέωση του «Δημοσίου». Αυτή είναι, άλλωστε, και η πραγματική αιτία των παντοειδών «ελλειμμάτων», τα οποία δεν μειώνονται, αλλά, «εκτοξεύονται και τίθενται σε δορυφορική τροχιά», διογκωνόμενα σταθερά, καθ’ όλη τη διάρκεια του «κύκλου» της Μεταπολίτευσης.

Γενικευόμενο όμως το φαυλοκρατικό σύστημα καθίσταται μη βιώσιμο. Κι αυτό όχι μόνο λόγω του απίθανου κόστους του, όχι μόνο λόγω της γενικής κρατικής «παραλυσίας» που προκαλεί, αλλά και επειδή το γέννημά του, το κυρίαρχο κοινωνικό βαμπίρ, στερείται ενστίκτου αυτοσυντηρήσεως. Σε αντίθεση με τις κανονικές άρχουσες τάξεις, δεν αντιλαμβάνεται, ότι η επιβίωσή του εξαρτάται από την επιβίωση του ξενιστή του: του ελληνικού έθνους-κράτους.

Η συνάντηση της νεοελληνικής φαυλοκρατίας και του μεταμοντέρνου μηδενισμού, εμπεδώνει τα ιστορικά αυτά δεδομένα. Γι’ αυτό και πετύχαμε το εκπληκτικό: να γίνει καθεστωτική ιδεολογία ο πιο αυτοκτονικός εθνομηδενισμός.[6]

 

3. Η αντίθεση εκσυγχρονισμού / φουνταμενταλισμού προκάλυμμα του μηδενισμού.

«Παράδοση σημαίνει να δημιουργείς εκ του μηδενός», δήλωνε εμβριθώς ο πρωθυπουργός της οκταετίας 1996-2004 Κ. Σημίτης. Έδινε έτσι τον ορισμό του μηδενισμού ως παράδοσης.[7] Υποδήλωνε, χωρίς να το αντιλαμβάνεται, την κρυμμένη συγγένεια εκσυγχρονισμού και μηδενισμού.

Στην πράξη ο εκσυγχρονισμός αναπτύσσεται στη μεταπαπανδρεϊκή περίοδο του ΠΑΣΟΚ ως προκάλυμμα της κλεπτοκρατίας. Ως συμμετρικό όμως προκάλυμμα προβάλλει, παραδόξως, και ο αντίπαλός του: ο εθνικο-θρησκευτικός φουνταμενταλισμός. Παράδειγμα η διαμάχη Σημίτη / Χριστόδουλου, όπου ενώ κονταροχτυπιούνταν αυτοί οι δύο, ο μέγας «εκσυγχρονιστής» και ο μέγας «φουνταμενταλιστής», ο μηδενισμός έκανε ανενόχλητος τη δουλειά του.[8] Η βραχυβιότητα του σημιτικού «εκσυγχρονισμού» δεν οφείλεται, ασφαλώς, στην «αντίσταση» του εθνικο-θρησκευτικού αυτού «φουνταμενταλισμού», αλλά στη δική του σαθρή βάση, που ήταν η σύγκλιση όλων των πτερύγων της ελληνικής κλεπτοκρατίας στον κοινό τους στόχο: α) να μπει η Ελλάδα στην ΟΝΕ και β) να φαγωθεί ο πακτωλός της «Ολυμπιάδας». Η σύγκλιση ήταν συγκυριακή. Γι’ αυτό και κατέρρευσε εν ριπή οφθαλμού μόλις ο σκοπός επετεύχθη.[9]

Η παράδοση της «εκ του μηδενός δημιουργίας» οριοθετεί, λοιπόν, τον φαύλο «κύκλο της Μεταπολίτευσης». Ο «κύκλος» αυτός, που δεν λέει να «κλείσει», μοιάζει πλέον σαν τη «νύχτα των ζωντανών νεκρών».[10] Χαρακτηρίζει μια κοινωνία κυριαρχούμενη από τον εγωτισμό και τη λατρεία του παρόντος.[11] Ενώ βρίσκεται ανυπεράσπιστη στα νύχια ασύδοτων συμφερόντων, ενώ βλέπει το φυσικό και ιστορικό της οικοσύστημα να καταστρέφεται ραγδαία και να σφίγγει η δημογραφική θηλιά στο λαιμό της, η κοινωνία αυτή μοιραία και άβουλη, εκλέγει και ξαναεκλέγει τους διαχειριστές της καταστροφής της.

 

Σημειώσεις

[1] Ονομάστηκε έτσι από τη Φιλοκαλία, την οποία επιμελήθηκαν οι Άγιοι Μακάριος Νοταράς (1731-1805) και Νικόδημος ο Αγιορείτης (1749-1809) και μετέφρασε στα ρωσικά ο αγιορείτης μοναχός Παΐσιος Βελιτσκόφσκι (1722-1794). Είναι «κίνημα των κολυβάδων». Η εκκλησιαστική ιεραρχία τους κυνήγησε. Υπολείμματά τους θα γνωρίσει ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) στη Σκιάθο από την πνευματικότητα των οποίων και θα επηρεαστεί καθοριστικά. Μια αίσθηση της άλλης ποιότητας των ανθρώπων εκείνων μας δίνει η παρακάτω αναφορά του (με αφορμή την επιλογή του Μακράκη να ενσωματώσει ορισμένες συνήθειές τους): «δέν εδόθη εις κοσμικούς ανθρώπους νά μιμώνται τά έθιμα τών ασκητικών εκείνων ανδρών, τών εν αμέμπτω πολιτεία διαγόντων, ουδ' έξεστιν εις τούς εν τή τύρβη τού κόσμου βιούντας νά παραδώσει τά σεμνά καί υψηλά εκείνα πράγματα.» Παιδιά του φιλοκαλικού κινήματος σαν τον Παπαδιαμάντη ήταν στη Ρωσία ο Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (1821-1881). Απόηχος στον 20ο αιώνα του πνευματικού εκείνου κινήματος  είναι θεολόγοι, όπως ο Βλαδίμηρος Λόσκι, ο Σωφρόνιος Σαχάρωφ και ο δικός μας Ιωάννης Ρωμανίδης (1927-2001).

[2] Η Νεοελληνική Φαυλοκρατία. Αρμός, Αθήνα 2008.

[3] Μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής: α) Στο πολιτικό πεδίο κύρια αντίθεση, μετά την Επανάσταση του 1821, είναι η αντίθεση ανάμεσα στην εισαγόμενη προαντιπροσωπευτική νεωτερική πολιτική παράδοση (όπου η πολιτική λειτουργία ανήκει στις κομματικές ολιγαρχίες και όχι στην κοινωνία), αφ’ ενός και στην προνεωτερική πολιτική παράδοση των Κοινών (όπου η ίδια η κοινωνία ασκεί την πολιτική λειτουργία, είτε άμεσα είτε έμμεσα δι’ αντιπροσώπων με όρους ελέγχου και ανακλητότητας εκ μέρους της Συνέλευσης των πολιτών), αφ’ ετέρου. Στη σύγκρουση με την κοινοτικό της αντίπαλο η νεωτερική πολιτική παράδοση διαιρείται σε φαυλοκρατική και «εκσυγχρονιστική» και η αντίθεσή τους, ενώ είναι δευτερεύουσα, επισκιάζει την κύρια αντίθεση, εμφανίζοντας τον «εκσυγχρονισμό» ως την «εναλλακτική λύση» στην εξάλειψη της ελευθεροκεντρικής-κοινοτικής κουλτούρας. β) Η φαυλοκρατική πολιτική παράδοση προέκυψε από τη νεωτερική μετάλλαξη των πελατειακού τύπου σχέσεων διαμεσολάβησης μεταξύ Κοινών και Οθωμανικής δεσποτείας (τις οποίες διεκπεραίωναν φαναριώτες, αρματωλοί και κέφτες, πουλώντας «προστασία» στα Κοινά). Τη μετάλλαξή τους σε σχέσεις «προστασίας» των οικογενειών πλέον έναντι της νεωτερικής-εθνοκρατικής δεσποτείας, με μεσολαβητές και πάτρωνες τους κομματάρχες. Η οθωμανική Πύλη αντικαταστάθηκε από τις Πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων και οι παλιοί διαμεσολαβητές από τα κόμματα. Η φαυλοκρατική πολιτική παράδοση αντιπροσωπεύει, έτσι, την πατρωνειακή προσαρμογή της εισαγόμενης νεωτερικής πολιτικής παράδοσης, με στόχο την εθνοκρατική μετάλλαξη του Ελληνισμού… Μόνο τελευταία αρχίζει να παραμερίζεται το «εκσυγχρονιστικό» παραμορφωτικό πρίσμα και να γίνεται κατανοητή η φύση της νεοελληνικής φαυλοκρατίας. Ήδη τίθεται θέμα «χωρισμού του κράτους από την κυβέρνηση» και «χωρισμού του λαού από το κράτος», αλλά δεν υπάρχει πλέον ο λαός που θα το ήθελε. Ούτε κανείς θυμάται τι θα σήμαινε.

[4] Χ. Σ. Σωτηρόπουλος, «Ε.Σ.Υ. Το προεκλογικό «κλωτσοσκούφι». ΑΝΤΙ τ. 713 σ. 41.

[5] Ευ. Κοροβίνης, ό.π.

[6] Παράδειγμα: Στη σ. 19 του γνωστού βιβλίου της Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού παρουσιάζεται σαν ακαταμάχητη αλήθεια, το εξής απόσπασμα από επιστολή στον βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο 13ο του πρεσβευτή του στην Κωνσταντινούπολη το 1590-1606: «Οι Σουλτάνοι συνηθίζουν όταν κατακτούν ένα βασίλειο ή μια επαρχία, να διατηρούν θαυμαστή τάξη. Δημεύουν τις περιουσίες της εκκλησίας, των πολεμιστών … και … όλα τα αγαθά του ηττημένου ηγεμόνα. Όσο για τον λαό, αφήνεται να ζη σύμφωνα με τα έθιμά του. Διατηρεί τα αγαθά του και έχει θρησκευτική ελευθερία». Η ιστορική αλήθεια είναι τελείως διαφορετική. Σε σουλτανικό φιρμάνι της ίδιας εποχής (23 Μαρτίου 1601) διαβάζουμε τα εξής ανατριχιαστικά:  «…άμα τη αφίξει του παρόντος αυτοκρατορικού φιρμανίου Μου, …[να] στρατεύονται και αποστέλλωνται εις τα οτζάκια των γενιτσάρων οι από 15 έως 20 ετών καλλίμορφοι, αρτιμελείς … νέοι των απίστων … Εφ’ όσον παρίσταται ανάγκη …[κατά] τας διατάξεις του ιερού φετβά του σεϊχουλισλαμάτου, όταν τις εκ των απίστων γονέων ή άλλος αντιστή … θα απαγχονίζεται ευθύς εις το κατώφλιον της θύρας του, του αίματός του θεωρουμένου άνευ αξίας. (Εν τω στρατοπέδω Αδριανουπόλεως τη 24η Ραμαζάν 1009 [ή 23 Μαρτίου 1601])». {Πηγή: «Ιστορικά Αρχεία Μακεδονίας», τ. Β’ (Αρχείον Βεροίας-Ναούσης, 1598-1886), επιμ. Ι.Κ.Βασδραβέλη, εκδ. Ε.Μ.Σ., Θεσ/νίκη 1954.} (Το υλικό της  υποσημείωσης αυτής το πήρα από άρθρο του Κώστα Ζουράρι στην εφημερίδα Μακεδονία. Βλ. και www.antivaro.gr.)

[7] Κώστας Σημίτης, Η Ελλάδα της ΟΝΕ: Μια δυναμική και εξωστρεφής Ελλάδα. ("Έθνος της Κυριακής". 18 Ιουνίου 2000.) Πρόκειται, ίσως, για «πολιτική αξιοποίηση» της κοινωνιο-οντολογικής θέσης του Καστοριάδη, για την ικανότητα του «κοινωνικού φαντασιακού» να δημιουργεί «εκ του μηδενός». (Κορνήλιος Καστοριάδης, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας. Ράππας Αθήνα 1985.)

[8] α) Υπεξαιρούσε, όχι μόνο τα πλακάκια του Παντείου Πανεπιστημίου και κάποια ασύλληπτα ποσά, αλλά ακόμα και τον καθηγητικό μισθό του «εκσυγχρονιστή» πρωθυπουργού μας. Αφήνω τα ιλιγγιώδη λαδώματα και τις κλοπές του αιώνα, που συνόδευαν την αφανή διαπλοκή με τα γιγαντιαία λεηλατικά συμφέροντα. β) Ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος ύψωνε το λάβαρο της Επαναστάσεως, για να μαζέψει τα τρία εκατομμύρια υπογραφές, με τις οποίες θα περιτείχιζε την ορθόδοξη ταυτότητα, δεν είδαμε να διαδραματίζεται κάτι το διαφορετικό στην αυλή του. Η μεσανατολική πολιτική της ελλαδικής Εκκλησίας ήταν στα χέρια τέως ενεχόμενου με ναρκωτικά πνευματικού τέκνου, μαζί με οπλοφόρο ιερομόναχο της «Χρυσοπηγής». Ο μητροπολίτης Αττικής έκλεβε ασύδοτος προσοδοφόρο προσκύνημα της χωροδεσποτείας του… «για μια ώρα ανάγκης». Η φαυλοκρατική διαχείριση της «Αλληλεγγύης» (φιλανθρωπικής Μ.Κ.Ο. της Εκκλησίας) θα αφήσει άναυδους ακόμα και επαγγελματίες του είδους… Προφανώς αυτοί οι δύο, ο Κ. Σημίτης (που «καλβινιστή» τον ανέβαζαν και «λογιστή» τον κατέβαζαν) και ο μεγαλεπήβολος εκκλησιαστικός αντίπαλός του, δεν ήταν μηδενιστές. Συμμερίζονταν όμως την κυρίαρχη ολέθρια αντίληψη, ότι «δεν μπορείς να είσαι καθαρός». Ότι «πρέπει να κάνεις πως δεν βλέπεις, αν θέλεις να κάνεις κάτι». Διότι: «αυτή είναι η Ελλάδα». Δυστυχώς γι’ αυτούς δεν μπορούν να πουν, σαν τον Οροφέρνη Αριαράθου, ότι «δεν ήξεραν τι γένονταν τριγύρω τους»… (Καβάφης).

[9] Αφήνοντας, βεβαίως, στα κρύα του λουτρού όσους είχαν πάρει στα σοβαρά τον «εκσυγχρονισμό». Για την ανάλυση του ελληνικού εκσυγχρονισμού, ως «ενάρετης φάσης της ελληνικής κλεπτοκρατίας», βλ. και το δικό μου «άλλοθι» στο περιοδικό Άρδην τ.18 (Μάρτιος-Απρίλιος 1999) με τίτλο Το ΠΑΣΟΚ και ο ελληνικός ατομισμός.

[10] Τίτλος άρθρου του παιδαγωγού Νίκου Ράπτη, Διευθυντή, κατά το διάστημα 2002-2004, του σημιτικού ΟΠΕΚ (Ομίλου Προβληματισμού για τον Εκσυγχρονισμό της Κοινωνίας). (Το άρθρο δημοσιεύτηκε στις 27-7-2006 στην ιστοσελίδα www.ppol.gr)

[11] Ν. Ράπτης

 

Χ.Γιώργος Παπαθανασίου-π.Λουκάς Dalmas

Οι ανύπαρκτοι που διάλεξε ο Θεός

 

Ο Slavoj Zižek και η αγιοπνευματική κοινότητα που συνίσταται εσωτερικεύοντας τη θυσία του Χριστού

Αν ο Alain Badiou μπορεί να χαρακτηριστεί ως «άθεος θεολόγος», τότε ο Slavoj Zižek (γ. 1949) (αυτο-)προσδιορίζεται ως «άθεος χριστιανός» σε μία προσπάθεια να φτάσει την εγελιανή διαλεκτική στα άκρα. Η λογική είναι ότι η Ιστορία προχωρά μέσα από αντιθέσεις και άρσεις, οι οποίες μάλιστα κατά τον Zižek (και όχι μόνο) έχουν εγκαινιαστεί από τον χριστιανισμό ως θρησκεία εξόδου από την θρησκεία. Πολύ σχηματικά θα λέγαμε ότι μια χριστιανική Τριαδολογία (δυτική βασικά και όχι ορθόδοξη), όπου ο Υιός σχετίζεται αντιθετικά με τον Πατέρα και θυσιάζεται στον Σταυρό, ενώ το Πνεύμα αποτελεί τον αγαπητικό σύνδεσμο και των δύο, αποτελεί το αρχέτυπο της εγελιανής διαλεκτικής της θέσης, της αντίθεσης-άρσης και της σύνθεσης, ή, καλύτερα, της άρσης της άρσης. Αλλά και της μαρξιστικής διαλεκτικής, όπου την θέση της θυσίας του Υιού μπορεί να πάρει η επανάσταση και της αγιοπνευματικής κοινότητας η αταξική κοινωνία. Σε αυτήν την Τριαδολογία, ο Υιός Χριστός δεν είναι η «Δεξιά του Υψίστου», όπως αρέσκονται να θυμούνται πολλοί καθ’ ημάς χριστιανοί, αλλά αντιθέτως είναι η «Αριστερά του Υψίστου», ο «επαναστάτης του Θεού», και εναπόκειται στο Πνεύμα η συγκρότηση της καθολικότητας. Ο σκοπός του Zižek είναι να καταδείξει αφενός ότι ο αληθής διαλεκτικός υλιστής δεν μπορεί παρά να είναι κληρονόμος του χριστιανικού πολιτισμού, αλλά και αφετέρου ότι ο αληθής χριστιανός είναι αυτός που έχει διά του χριστιανισμού αυθυπερβεί την θρησκεία στην κατεύθυνση του διαλεκτικού υλισμού. Με αυτό το σκεπτικό υπερασπίζεται σθεναρά την χριστιανική κληρονομιά και δη τον Παύλο μέσα σε έναν μεταμοντέρνο κόσμο του ύστερου καπιταλισμού, που στρέφεται προς εναλλακτικές πηγές θρησκευτικότητας, όπως το Ζεν και ο βουδισμός, προς έναν New Age συγκρητισμό, ή παλινδρομεί σε έναν αποφατικό (αποδομητικό πλέον) Ιουδαϊσμό χωρίς Ενσάρκωση του Μεσσία.

Όταν λέμε διαλεκτική, εννοούμε πολύ σχηματικά μία θεώρηση όπου οι έννοιες δεν είναι στατικές και αυτοπροσδιοριζόμενες, αλλά ορίζονται αντιθετικά η μία προς την άλλη, σε μία ζωντανή κίνηση, όπου μία τρίτη αίρει και τις δύο από κοινού, αλλά και τις μεταρσιώνει σε μία σύνδεση σε ανώτερο επίπεδο. Λ.χ. το είναι δεν μπορεί να οριστεί αφ’ εαυτού του, αλλά μόνο σε αντίθεση με το μη είναι, ενώ και τα δύο αίρονται αλλά και ακεραιώνονται στο γίγνεσθαι. Ο Zižek ακολουθεί την διαλεκτική σκέψη ως τις πλέον ακραίες της παραδοξολογίες. Το ενδιαφέρον είναι ότι βλέπει με μια πολύ διεισδυτική ψυχαναλυτική ματιά την Ιστορία του Ιουδαϊσμού και του Χριστιανισμού, κατ’ εξοχήν του Παύλου, και τους συνδέει με τις νεωτερικές πραγματικότητες του καπιταλισμού και του κομμουνισμού, αλλά και της ίδιας της ψυχανάλυσης, που μπορούν όλα να γενεαλογηθούν από τη χριστιανική κληρονομιά μέσα από μία ιστορική διαλεκτική πορεία. Η επιμονή του Zižek στην διαλεκτική είναι αυτή που τον αντιθέτει στον κατά τα άλλα συνοδοιπόρο εν πολλοίς Badiou, που ζωγραφίζει, όπως είδαμε, ένα αντιδιαλεκτικό πορτραίτο του Παύλου. Με θεολογικούς όρους, θα λέγαμε ότι ο Badiou είναι ένας «θεολόγος της Ανάστασης», ενώ ο Zižek ένας «θεολόγος της Σταύρωσης», καθώς η διαλεκτική τονίζει το πώς χρειάζεται εγγενώς η θυσία της Σταύρωσης για να έλθει η Ανάσταση και η Πεντηκοστή του Πνεύματος. Παρά την αιρετική αυτή ματιά του στον χριστιανισμό ως μία θρησκεία με «διαστροφικό πυρήνα», ο Zižek αποτελεί έναν πολύτιμο συνομιλητή για τους θεολόγους, καθώς επικεντρώνει στο πώς ο χριστιανισμός και δη του Παύλου αποτελεί μία διέξοδο έξω από τον «Ιουδαϊσμό» του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού στην κατεύθυνση προς έναν νέο «κομμουνισμό» της αγάπης (διαφορετικό ασφαλώς από τον «υπαρκτό σοσιαλισμό»)[1].

Στην ανάλυση του Παύλου, ο Zižek ακολουθεί ορισμένες βασικές διοράσεις του Badiou και κυρίως του Agamben, που είναι πιο διαλεκτικός, αλλά τις εντάσσει σε ένα είδος εγελιανής διαλεκτικής σκέψης (σ. 163-167, 193-198). Όπως είδαμε, στον Badiou έχουμε την ολότητα (Έλληνας), το μέρος- εξαίρεση (Εβραίος), και την υφαίρεση και από τα δύο του καθολικού (χριστιανική πιστότητα στο συμβάν). Στον Agamben έχουμε την τριάδα όλο, μέρος και λεῖμμα ως μη-μη (χριστιανός: μη μη Έλληνας και μη μη Εβραίος). Ο Zižek διατυπώνει το ίδιο με την βοήθεια του εγελιανού παραδόξου ενός γένους που έχει μόνο ένα είδος, ενώ το λεῖμμα που μένει είναι η ίδια η καθολικότητα του γένους. Κατά κάποιο τρόπο δηλαδή, θέλει να διατηρήσει και μια έννοια καθολικότητας, όπως ο Badiou, και μια έννοια λείμματος, όπως ο Agamben. Έχουμε λοιπόν μια τριάδα Γένους, Είδους και Λείμματος όπου το τελευταίο λαμβάνει εντέλει χαρακτήρα καθολικού γένους. Αυτό συμβαίνει εντός μιας διαλεκτικής κίνησης: Τίθεται μια αρχική καθολικότητα. Το είδος της μπορεί να έχει τον ρόλο του αισχρού, του αποτρόπαιου. Χαριτολογώντας ο Zižek παρατηρεί ότι συνήθως όταν αναφερόμαστε σε κάτι ως «ειδικό» είναι λόγω αισχρότητας, όπως όταν λέμε «ειδικά μέτρα» στην κρατική καταστολή, «ειδικές συνθήκες» κ.ο.κ. Και εντέλει το υπόλοιπο, το λεῖμμα είναι μια υπερβολή, που βοηθά το γένος να βρει αναστοχαστικά τον εαυτό του μέσα στο είδος του, σύμφωνα με την εγελιανή διαλεκτική.

Ακολουθώντας την (γνώριμη πλέον) μεταπήδηση από την εποχή του Παύλου στην δική μας, ο Zižek χρησιμοποιεί τα πορίσματα των Michael Hardt και Antonio Negri που ανέλυσαν τη Νέα Τάξη του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού με όρους «Αυτοκρατορίας», καθώς η ρωμαϊκή[2]. Αλλά τα συνδέει με την σκέψη των Ernesto Laclau και Jacques Rancière, κατά τους οποίους το μόνο πραγματικά δημοκρατικό υποκείμενο είναι το υπόλοιπο, δηλαδή το στοιχείο του Όλου που δεν έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που θα του έδιναν μια θέση εντός του Όλου, όντας προσωρινά αποκλεισμένο. Με το να μην μπορεί να λάβει μια ορισμένη οντική θέση, αυτό το υπόλοιπο αναδεικνύεται σε οντολογική ενσάρκωση της καθολικότητας. Με άλλα λόγια, όταν κάθε ειδική ομάδα διεκδικεί τα ειδικά της συμφέροντα, μόνο οι αποκλεισμένοι είναι αυτοί που μπορούν να ενσαρκώσουν την καθολικότητα. Μπορούμε να θυμηθούμε εδώ τον όρο égaliberté (ελευθερία- liberté και ισότητα-égalité μαζί) του Etienne Balibar, την οποία μπορούν να ενσαρκώσουν μόνο οι «ανύπαρκτοι», οι «πουθενάδες», όπως οι liumang (αλήτες) της σύγχρονης φεουδαλο- καπιταλιστικής Κίνας, που μη μετέχοντας σε καμία υφιστάμενη τάξη «μετακινούνται ελεύθερα δίχως να έχουν εργασία και κατοικία, αλλά ούτε και καταγεγραμμένη πολιτιστική ή σεξουαλική ταυτότητα» (σ. 98). Είναι με μια τέτοια έννοια αναστοχαστικής διαλεκτικής ενσάρκωσης της καθολικότητας στο υπόλοιπο το οποίο πετάνε τα επιμέρους, που μπορούμε, λοιπόν, να καταλάβουμε το παύλειο «τὰ μὴ ὄντα ἐξελέξατο ὁ Θεὸς ἵνα τὰ ὄντα καταργήσῃ» (Α ́ Κορ. 1,28).

Ο Zižek προσθέτει μία διάσταση που δεν τονίζεται αρκετά στους δύο προηγούμενους στοχαστές, ήτοι ότι αυτή η κοινότητα των ανύπαρκτων είναι η κοινότητα του Αγίου Πνεύματος. Θα χρειαστεί να αναπτύξουμε εδώ την διαλεκτική Τριαδολογία του, στην επικαιροποίησή της σε σχέση με την καπιταλιστική συνάφεια και την ψυχανάλυση. Αν για τον Sigmund Freud ο Θεός Πατήρ είναι ο σκοτωμένος αρχαϊκός πατέρας, για τον Zižek είναι ένας απών Πατέρας ο οποίος ομοιάζει με το Πράγμα της λακανικής ψυχανάλυσης, δηλαδή, όπως είπαμε, με αυτό που μένει ασυμβολοποίητο και άρρητο. Βρισκόμαστε εδώ στον χώρο του Ιουδαϊσμού, ο οποίος με ψυχαναλυτικούς λακανικούς όρους, βασίζεται στην αντίθεση Πραγματικού και Συμβολικού. Όταν λέμε Συμβολικό εννοούμε κυρίως τον ιουδαϊκό Νόμο, ο οποίος με την μεγάλη λεπτομέρεια των διατάξεών του όλο και θέτει παραπετάσματα για να κρύψει έναν Θεό που δεν συμβολίζεται και δεν εικονοποιείται, όπως είναι ο εικονοκλαστικός Θεός του Ιουδαϊσμού. Ο απόστολος Παύλος, όμως, σε μία καταπληκτική ψυχαναλυτική (avant la lettre) διόραση αποκαλύπτει ότι η επιθυμία προκαλείται από τον Νόμο (όπως και η αμαρτία). Ο Ιουδαϊσμός είναι, λοιπόν, η θρησκεία της επιθυμίας, όπου το Συμβολικό, που με την μορφή του Νόμου κρύβει έναν ανεικονικό Θεό ως ένα οιονεί «παραπέτασμα», εντείνει στο άπειρο την επιθυμία μας και συγκροτεί το ίδιο το υποκείμενο ως επιθυμητικό.

Φτάνουμε, λοιπόν, στην ζιζεκιανή ερμηνεία της παυλείου (και όχι μόνο) Χριστολογίας (σ. 122-125)[3]. Στην χριστιανική σωτηριολογία υπάρχουν δύο βασικοί τρόποι να βλέπουμε την σωτηρία μας. Η μία (περισσότερο ανατολική) είναι να την βλέπουμε ως θέωση. Η άλλη (περισσότερο δυτική) είναι να την βλέπουμε ως μια πορεία προς τον τέλειο άνθρωπο. Ο Zižek συμφύρει τα δύο, αλλά μάλλον προς τα «κάτω». Δηλαδή ο Χριστός είναι για τον Zižek Θεός ακριβώς με την έννοια ότι ενσαρκώνει το ιδιαζόντως ανθρώπινον, δηλαδή την υπερβολή από την φύση, ή το απόρριμμα του φυσικού κόσμου. Βρισκόμαστε εδώ σε μία εγελιανή Τριαδολογία, όπου ό,τι ισχύει για την σχέση Θεού και ανθρώπου, ισχύει και για το εσωτερικό του Θεού: Το ότι ο Χριστός ενσαρκώνει το χάσμα μεταξύ ανθρώπου και φύσης ταυτίζεται με το χάσμα μεταξύ Θεού και ανθρώπου, αλλά και μεταξύ Πατρός και Υιού. Σε αντίθεση, όμως, με κάθε επιμέρους άνθρωπο, ο Χριστός ενσαρκώνει απολύτως την απερριμμένη υπερβολή ως προς την φύση, που είναι ο άνθρωπος. Για αυτό και είναι ο άνθρωπος κατ’ εξοχήν (βλ. το «ἴδε ὁ ἄνθρωπος» του Ποντίου Πιλάτου), αλλά και ο «άνθρωπος χωρίς ιδιότητες» (ο τελευταίος αυτός χριστολογικός τίτλος αντλείται από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Robert Musil που θυμίζει και την (θεολογούμενη) δογματική θέση ότι η ανθρώπινη φύση που αναλαμβάνει ο Χριστός είναι καθολική και «ἄνευ ἰδιωμάτων»). Γι’ αυτό όμως είναι και ο Υπεράνθρωπος με τη νιτσεϊκή έννοια ή ο Θεάνθρωπος. Εντέλει, ο Χριστιανισμός είναι για τον Zižek η θρησκεία της αποκάλυψης, επειδή ο Χριστός αποκαλύπτει τον θάνατο του θείου Πράγματος. Αυτό συμβαίνει κατ’ εξοχήν στην κραυγή της θεοεγκατάλειψης στον Σταυρό «Θεέ μου, Θεέ μου, ἵνα τι μὲ ἐγκατέλιπες;» (Ματθ. 27,46).

Το αποτέλεσμα είναι ότι αφήνεται πίσω ο Ιουδαϊσμός ως μία θρησκεία που βασίζεται στην επιθυμία ως διαλεκτική αντίθεση Πραγματικού (ανεικονικός Θεός Πατήρ) και Συμβολικού (Νόμος), λόγω της κατά Zižek αποκάλυψης της απουσίας του Θείου Πράγματος, το οποίο ορίζεται από τον Zižek και ως μία «διάσχιση» της φαντασίας. Ο Χριστός με εγελιανούς όρους είναι το δεύτερο σκέλος μιας διαλεκτικής τριάδας που εξαφανίζεται (με την Σταύρωση, αλλά θα λέγαμε και με την Ανάληψη), ώστε να έρθει ως τρίτος όρος το Πνεύμα. Το Πνεύμα είναι η συγκρότηση της κοινότητας των «μὴ ὄντων», των «ανύπαρκτων», που έχουν εσωτερικεύσει την θυσία του Χριστού και έχουν μεταβεί από την θρησκεία του Νόμου και της επιθυμίας στην θρησκεία της αγάπης. Τι ακριβώς σημαίνει το τελευταίο; Ο Badiou, όπως είδαμε, τονίζει μια απόλυτη (μη διαλεκτική) αντίθεση μεταξύ Νόμου και αγάπης, όπως πολλοί ορθόδοξοι θεολόγοι της δεκαετίας του ’60. Ο Zižek αντιθέτως μάλλον βλέπει διαλεκτικά την αγάπη ως αντίθεση μεν προς τον Νόμο, αλλά με την έννοια ότι προκύπτει από μία ακραία απολυτοποίηση και ριζοσπαστικοποίησή του. Λ.χ. αν ο Νόμος σε παροτρύνει να μην μοιχεύσεις, ο χριστιανισμός σε παροτρύνει να μην μοιχεύσεις ούτε «ἐν τῇ καρδίᾳ». Η αγάπη είναι θα λέγαμε μια υπονόμευση του Νόμου μέσα από το τράβηγμά του ίδιου του Νόμου στα άκρα του. Στο οποίο, όμως, δέον να προστεθεί και το εξής. Το γεγονός ότι έχει παρέλθει ο Ιουδαϊσμός ως μια θρησκεία του Νόμου και της επιθυμίας, που αλληλοβαστάζονται στην αντίθεσή τους, σημαίνει ότι η αγάπη έχει έλθει ως μία επένδυση στο απόλυτα συγκεκριμένο που είναι ο πλησίον. Με ψυχαναλυτικούς όρους, ο Ιουδαϊσμός βασίζεται στην απειροδύναμη επιθυμία που είναι μετωνυμική, δηλαδή διαβαίνει επ’ άπειρον από το ένα αντικείμενο στο άλλο. Ο Χριστιανισμός, αντιθέτως, βασίζεται στην αγάπη ως μία ενόρμηση (drive, Trieb) που απευθύνεται διηνεκώς κυκλωτικά σε ένα συγκεκριμένο αντικείμενο.

Γιατί, λοιπόν, ο Παύλος; Επειδή σήμερα ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός βασίζεται σε μία πλανητική επικράτηση της επιθυμίας ως μετωνυμίας, σύμφωνα με την οποία προκαλούμαστε να στρεφόμαστε σε ένα ατέρμονο κυνήγι μετατοπιζόμενων αντικειμένων- προϊόντων, όπου αυτή επενδύεται. Ο καπιταλισμός, άλλωστε, κατά μία έννοια ξεπήδησε μέσα από τις νεοϊουδαϊκές ρίζες του προτεσταντισμού. Σήμερα δε, ο Zižek είναι δύσπιστος απέναντι σε νεοϊουδαΐζουσες θεολογίες, όπως λ.χ. η φιλοσοφία της αποδόμησης του (πρώιμου) Jacques Derrida, οι οποίες μάλλον συνάδουν με τον καπιταλισμό παρά τον υπονομεύουν. Ο παύλειος χριστιανισμός αντιθέτως προσφέρει την αγάπη ως μία αδιαπραγμάτευτη προσήλωση στον απόλυτα συγκεκριμένο πλησίον. Μια αγάπη που είναι εξ ορισμού βίαιη, όχι τόσο λόγω των ανεπιθύμητων ενδεχομενικών παρενεργειών της, αλλά στην ίδια της την πράξη να αποδίδει απόλυτη αξία στον πλησίον. Με την έννοια αυτή, ο Zižek προσεγγίζει την αγάπη του χριστιανισμού σε ένα είδος κομμουνισμού ή σοσιαλισμού, που δεν είναι όμως ο «υπαρκτός σοσιαλισμός». Η πρόταση του Zižek έγκειται περισσότερο στην αγιοπνευματική κοινότητα ως ένα λεῖμμα αποκλεισμένων, οι οποίοι εσωτερικεύουν την θυσία του Χριστού. Η τελευταία με την κατάδειξη της απουσίας του Θείου Πράγματος μας ωθεί σε μία απόλυτη ενορμητική επένδυση στον συγκεκριμένο πλησίον με την «βία» της αγάπης.

 

Σύντομη κριτική επισκόπηση:

Ο οποιοσδήποτε μυημένος στην αιρεσιολογία, που αποτελεί άλλωστε και προσφιλή συνήθεια ημών των ορθοδόξων, μπορεί να αναγνωρίσει στην σκέψη του Zižek μια σειρά από αιρέσεις της αρχέγονης Εκκλησίας, οι οποίες εξάλλου ισχύουν εν πολλοίς και για τον Hegel. Σαβελλιανισμός, Θεοπασχιτισμός ή Πατροπασχιτισμός, Υιοπατορία, Σουπερσεσιονισμός, Εποχαλισμός, Μονταλισμός αποτελούν μερικά από τα ονόματα συγκοινωνουσών αιρέσεων από τις οποίες θα μπορούσαμε να γενεαλογήσουμε αυτήν την ακραία μορφή διαλεκτικής σκέψης[4]. (Ασφαλώς, άλλες μη ζιζεκιανές μορφές διαλεκτικής θεολογίας μπορούν να είναι ορθόδοξες). Εννοούμε βασικά ότι η ζιζεκιανή σκέψη κατάγεται από μορφές Θεολογίας και Τριαδολογίας, όπου όχι μόνο αντιτίθενται τα πρόσωπα, (αντί απλώς να σχετίζονται όπως στους Καππαδόκες), αλλά επιπλέον και εξαφανίζεται το ένα για να έλθει το άλλο, όπως στην αίρεση του Εποχαλισμού που χωρίζει την Ιστορία σε εποχές του Πατρός, του Υιού και του Πνεύματος, ή της Υιοπατορίας, όπου η θυσία του Υιού έχει εγγενή σχέση με τον θάνατο ή τη συγχυτική εξαφάνιση του Πατέρα (με το ζιζεκιανό συμπλήρωμα του θανάτου του Υιού που εσωτερικεύεται χάρη στο Πνεύμα). Το να κατηγορεί βεβαίως κανείς τον Zižek ως αιρετικό είναι σαν να παραβιάζει ανοικτές θύρες, καθώς ο ίδιος έχει φτάσει τη διαλεκτική σκέψη σε τέτοιο επίπεδο παραδοξολογίας, ώστε λ.χ. να θεωρεί ότι μόνο ο αιρετικός ή ακόμη περισσότερο ο άθεος μπορεί να ενσαρκώσει σήμερα την αλήθεια του χριστιανισμού ως «παύλειου υλισμού». Μάλιστα θεωρεί ότι και ο ίδιος ο Παύλος είναι όχι μόνο ένας νέος Μωϋσής (Taubes), αλλά και ένας «νέος Ιούδας», ήτοι ένας διώκτης της αποστολικής κοινότητας, που αντί να αυτοκτονήσει, μετανόησε και πήρε την ελλείπουσα θέση του Ιούδα, για να «ξαναπροδώσει» όμως τον ιστορικό Ιησού (της μικροϊστορικής αφήγησης), προκειμένου μέσω της ερμηνευτικής «προδοσίας» να αναδειχθεί ο Χριστός της πίστεως. Μεγαλύτερο ίσως πολιτισμικό ενδιαφέρον από την αιρεσιολογία, την οποία ο ίδιος ο Zižek θα πανηγύριζε, έχει η παρατήρηση ότι ο Zižek γενεαλογείται από έναν δυτικό σταυροκεντρικό τρόπο σκέψης, όπου η Ενσάρκωση του Θεού Λόγου λίγο πολύ ταυτίζεται με μια Εν-θανάτωση, όπου από την Σταύρωση προκύπτει λίγο πολύ αυτομάτως η σωτηρία χωρίς να κάνουμε τον κόπο να περιμένουμε και την Ανάσταση, και όπου η σωτηρία μας δεν έγκειται στη θέωση, αλλά στο να γίνουμε «τέλειοι» άνθρωποι (είτε αυτό νοηθεί με την έννοια ενός ηθικιστικού υπερανθρώπου, είτε με την έννοια ενός νιτσεϊκού υπερανθρώπου, όπως στον Zižek). Το ερώτημα λοιπόν γιατί είναι ο Παύλος επίκαιρος σήμερα, μοιάζει να παραλλάσσεται σε γιατί να είναι ο Zižek επίκαιρος για τους ορθοδόξους. Μια προσωπική απάντηση που θα δίναμε είναι ότι αφενός διαθέτει μια εξαιρετικά διεισδυτική ψυχαναλυτική ματιά στην Ιστορία του χριστιανισμού, κυρίως στη δυτική εξέλιξή του, που είναι όμως σήμερα παγκοσμιοποιημένη και αφορά και σ’ εμάς (άλλωστε ο Zižek κατάγεται από τη μεθοριακή μεταξύ Δύσης και Ανατολής Σλοβενία). Αποτελεί, λοιπόν, ένα πολύτιμο συνομιλητή στη διατύπωση εξ αντιθέτου μιας ορθόδοξης διαλεκτικής σκεψής, όπως αυτή που βασίζεται στο τρισσό σχήμα λόγος- τρόπος- τέλος του Μαξίμου Ομολογητή. Και αφετέρου προσφέρει ένα αρκετά συγκινητικό όραμα μέσα στη σύγχρονη συνάφεια. Αυτό μιας αγιοπνευματικής κοινότητας των «μὴ ὄντων», η οποία αρνείται την διαιώνιση της καπιταλιστικής επιθυμίας, που κυκλοφορεί μάταια από το ένα (προϊ-)όν στο άλλο, για χάρη της βίαιης αγάπης στον συγκεκριμένο πλησίον.

 

Σημειώσεις

1 Βλ. Σλάβοϊ Ζίζεκ, Η μαριονέτα και ο νάνος. Ο διαστροφικός πυρήνας του χριστιανισμού, εκδ. Scripta, Αθήνα 2005, στο οποίο και θα παραπέμπουμε στο εξής.

2 Antonio Negri, Michael Hardt, Empire, εκδ. Harvard University Press, Boston MA 2000.

3 Βλ. επίσης τα έργα του The Fragile Absolute, -or why is the Christian legacy worth fighting for?, εκδ. Verso, New York 2000, και On Belief, εκδ. Routledge, London & New York 2001.

4 Βλ. την πολύ εύστοχη κριτική στο: Frederiek Depoortere, Christ in Postmodern Philosophy. Gianni Vattimo, René Girard, and Slavoj Zižek, T&T Clark, London & New York 2008, σ. 139-141.

 

Χ.Γιώργος Παπαθανασίου

Αρχιεπίσκοπος

ILS RÊVAIENT DU ROYAUME DE DIEU SUR TERRE ! ET ILS VONT ÊTRE ENVOYÉS À TRAVERS LE MONDE ! Homélie lors de la fête de l'Ascension à Charmant, le 14 mai 2015

15 Mai 2015Publié dans #Homélies

Ce qui est étonnant dans l’Évangile, c’est que, souvent, Jésus surprend ses disciples, mais qu’il ne prend jamais au tragique les distances qui existent entre Lui et eux.

C’est cela que nous percevons à l’heure où Jésus va passer, avec son corps de Ressuscité, de ce monde visible à ce monde nouveau où la mort et le mal ont disparu.

Et les apôtres, à ce moment-là, rêvent de la fin du monde. Ils s’imaginent que le départ du Christ va coïncider avec l’avènement du Royaume de Dieu sur la terre. Ce serait pour eux comme un grand triomphe politique. Ils règneraient avec un Messie vainqueur.

Le plus étonnant, c’est que Jésus ne leur fait aucun reproche. Il ne semble pas scandalisé par leurs rêves fous de triomphe humain. Mais il continue à leur annoncer ce qui les attend : non pas une conquête glorieuse, mais comme un nouveau baptême, un nouveau saisissement par Celui qu’il appelle l’Esprit Saint, cet inconnu qu’il enverra, Celui qui agit comme le vent, d’une façon insaisissable, mais réelle et profonde.

Le départ du Christ ressuscité inaugure une étape nouvelle de l’histoire du salut. Et nous en sommes toujours là : nous sommes appelés à nous laisser saisir par l’Esprit Saint qui vient faire toutes choses nouvelles, en nous-mêmes et par nous, dans le monde, jusqu’à la fin des temps.

Et si jamais vous pensez que ces expressions sont trop belles, alors je vous recommande de rencontrer ceux et celles, jeunes et adultes, qui reçoivent le don de l’Esprit Saint, par le sacrement de confirmation.

Encore dimanche dernier, à Châteauneuf, cela est devenu réalité. Chacun des jeunes et des adultes qui ont été confirmés a fait l’expérience de Dieu, de Dieu comme quelqu’un à qui l’on peut tout confier, souvent en silence, parce que Lui ne cesse pas de nous manifester sa confiance.

« N’ayez pas peur ! Laissez agir en vous, le Conseiller, le Défenseur, le Consolateur, l’Esprit Saint ! Laissez-le agir à l’intérieur de vous-mêmes ! Laissez-le vous confirmer dans la foi et vous apprendrez, dans le même mouvement, à sortir de vous-mêmes pour dire ce que vous croyez, et à pratiquer activement la fraternité chrétienne, à l’intérieur de l’Église et dans le monde ! »

L’événement de l’Ascension annonce l’événement de Pentecôte. Oui, l’Esprit Saint sera donné, il est donné à ceux qui le reçoivent pour que nous entrions, avec toute notre humanité, dans ces deux mouvements inséparables de la foi qui s’exprime et de la charité qui agit.

La foi qui s’exprime en actes et en paroles ! N’accusons pas trop vite les autres d’être des indifférents ! C’est vrai que nous nous heurtons parfois à des réactions de mépris ou de rejet. Mais cela ne nous dispense pas de sortir de nous-mêmes, non pas pour manifester nos opinions personnelles, mais pour laisser la lumière et la bonté de Dieu passer par nous. Malgré nos peurs, nous sommes appelés à témoigner de Celui qui vient non pas pour juger le monde, mais pour le sauver. Et tant mieux si l’Esprit Saint nous encourage à « réchauffer les cœurs » et à « soigner les blessures », et non pas à imposer nos idées. Que pour cela la joie de croire au Christ ressuscité nous habite !

Et qu’il nous soit donné aussi, par l’Esprit Saint, de ne pas être vaincus par ce qui nous détourne du Christ ! « Conduisez-vous d’une manière digne de votre vocation ! Ayez beaucoup d’humilité, de douceur, de patience ! Supportez-vous les uns les autres avec amour ! »

Soyez larges d’esprit et de cœur, non pas d’une façon naïve, mais parce que c’est la largeur du Christ qui est notre référence ! Les apôtres ne seront pas rivés à Jérusalem ! Ils iront chez les païens, à Antioche et à Rome ! Et nous vivons au milieu des païens de notre temps ! Et Jésus prie pour tous, pour nous, pour que par notre façon de vivre, d’aimer, d’espérer au milieu des « autres », ces « autres » perçoivent un peu, peut-être plus que nous ne l’imaginons, qui est Dieu pour nous, non pas un chef dominateur, mais le Père de ce Jésus qui nous appelle à devenir les membres de son Corps vivant. Oui, voilà la largeur qui nous est promise : celle d’un Univers renouvelé, d’une création nouvelle dont Jésus mort et ressuscité est le germe, et aussi celle d’un grand Corps vivant auquel nous sommes liés.

Et si nous formons ce Corps, ce n’est pas seulement pour être unis les uns aux autres, c’est pour que s’étende à l’univers entier la force de résurrection dont Jésus Christ est le porteur !

À nous d’être ambitieux pour l’Église, pour qu’elle soit large de la largeur du Christ et forte de la force du mystère pascal ! La mort est vaincue et les germes de résurrection peuvent être féconds en nous ! Oui, il nous faut les laisser germer !

+ Claude DAGENS, évêque d'Angoulême

Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος*

 

Οι ανήσυχοι και διεισδυτικοί φιλόσοφοι της αρχαίας Ελλάδας υπερέβησαν το γλαφυρό πλαίσιο της πλούσιας αρχαϊκής παράδοσης για την προέλευση, τη φυσική υπόσταση και την επικοινωνία αθανάτων και θνητών, αξιοποίησαν την κοινωνική κατάκτηση της αδογμάτιστης λειτουργίας του ανθρώπινου νου, έθεσαν και διερεύνησαν ένα θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα: τι είναι το Ον, πόθεν και ποιο το νόημα της ύπαρξής του; Η σκιαγραφία της μέχρι σήμερα φιλοσοφικής συζήτησης επί του ερωτήματος εκφεύγει των στόχων και δυνατοτήτων του παρόντος δοκιμίου. Υπενθυμίζεται μόνο ότι το «γνώθι σαυτόν», η διδασκαλία και η έρευνα των τότε φιλοσόφων ήταν θεμελιωμένες στην αυστηρότητα της μαθηματικής μεθοδολογίας, τόσο ως προς τη διατύπωση, την ανάλυση και την επαγωγική προσέγγιση των προβλημάτων, όσο και κατά την επίλυσή τους. Οι σωκρατικοί διάλογοι είναι αριστουργήματα μαθηματικής λογικής και ο Πλάτωνας, τιμώντας επί της αρχής τη φιλοσοφική σχολή των Πυθαγορείων, έθεσε στην είσοδο της ακαδημίας του την επιγραφή «μηδείς αγεωμέτρητος εισίτω μοι την θύραν».
Σύγχρονοι φιλόσοφοι υποστηρίζουν ότι μέσω των μαθηματικών – και όχι της κλασικής φιλοσοφίας – μπορεί να προσεγγιστεί η απάντηση στο παραπάνω προαιώνιο οντολογικό ερώτημα και να αναζητηθεί το «θεϊκό» αποτύπωμα. Αλλά και σκεπτόμενοι άνθρωποι με συνηθισμένη μόρφωση, διαβάζοντας τα στοιχειώδη της ευκλείδειας γεωμετρίας διαπιστώνουν χωρίς μεγάλη φαντασία ότι αν «ζωντάνευαν» τα σημεία μιας λευκής γραμμής στον σχολικό μαυροπίνακα, θα παρέμεναν μεν εγκλωβισμένα στην ψευδαίσθηση ενός μονοδιάστατου χώρου, μπορούσαν όμως να ανακαλύψουν την ύπαρξη και το «θεϊκό» μεγαλείο του διδιάστατου σκίτσου, π.χ. ενός τετραέδρου. Το δε οποιοδήποτε διδιάστατο σχήμα στον μαυροπίνακα, αν αποκτούσε νοημοσύνη, προφανώς θα θεοποιούσε όλα τα έξω από τον μαυροπίνακα τριδιάστατα όντα, ακόμα και την απλή κιμωλία μας, λόγω του εγκλωβισμού του στην ψευδαίσθηση ενός διδιάστατου χώρου. Ο μαθηματικός Μινκόβσκι ανέδειξε το 1907 την τετραδιάστατη δομή του χωροχρόνου, προσφέροντας μια πολύτιμη γεωμετρική απεικόνιση στη θεωρία της ειδικής σχετικότητας, την οποία είχε διατυπώσει δύο χρόνια πριν (1905) ένας παλαιός φοιτητής του, ο Αλβέρτος Αϊνστάιν. Σύμφωνα, λοιπόν, με το παραπάνω απλό σκεπτικό, ένα υποθετικό τετραδιάστατο όν, που μπορεί να ζει και να κινείται στον χωροχρόνο του Μινκόβσκι, διαθέτει μια από τις σημαίνουσες ιδιότητες του Θεού, όπως τουλάχιστον την περιγράφουν οι μονοθεϊστικές θρησκείες: υπερβαίνει τα δεσμά των παγιδευμένων στο μετακινούμενο σημείο «παρόν» έμβιων όντων του τριδιάστατου χώρου, γνωρίζει και εξουσιάζει το μέλλον, διότι κινείται ελεύθερα και στη διάσταση του χρόνου.
Πράγματι, οι θαυμαστές παρουσίες της πανίδας, της χλωρίδας και των homo sapiens παραμένουν εγκλωβισμένες σε μετακινούμενα σημεία του άξονα αυτής της μελετημένης από φυσικομαθηματική άποψη και υπαρκτής, βάσει ακλόνητων πειραματικών αποδείξεων, τέταρτης διάστασης του χρόνου. Γνωρίζουμε σε βάθος την υπόστασή της και την ανεκτίμητη υπερβατική αξία της. Όμως, το πολύπλοκο βιολογικό μας σύστημα αδυνατεί να διασπάσει ή να υπερβεί την τριδιάστατη δομή του. Η επιστροφή στο παρελθόν και το άλμα στο μέλλον παραμένουν όνειρα της επιστημονικής φαντασίας. Στην πράξη προσπαθούμε απλώς να διδαχθούμε από ένα αμετάκλητο παρελθόν και να επηρεάσουμε ένα αόρατο μέλλον από απόσταση ή περιμένουμε απλά και μοιρολατρικά το αύριο. Το φωτισμένο ίχνος μας διανύει μια μικρή διαδρομή οριοθετημένη από δύο απέραντες, για τις ατελείς αισθήσεις και την σύντομη παρουσία μας, σκοτεινές ζώνες.
Υπό το βάρος της παραπάνω υποταγής και του προσκυνήματός μας στον Χρόνο, συμβιβαζόμαστε και περιορίζουμε τους ορίζοντες της αναζήτησης ενός αποτυπώματος από την ανεξιχνίαστη και συγκεχυμένη δομή και βούληση του θείου, στην υπεράνθρωπη τέταρτη διάστασή του. Η απλουστευμένη αυτή προσέγγιση είναι δικαιολογημένη διότι το αδυσώπητο πέρασμα του χρόνου αφήνει ανεξίτηλα τα ίχνη του στο βιολογικό μας ρολόι, το μονότονο τικ – τακ του οποίου μας θυμίζει συνεχώς την προσκόλλησή μας στη ροή του και την αδυναμία φυσικής επαφής με το παρελθόν και το μέλλον. Για τον λόγο αυτόν άλλωστε, σοφοί από όλους τους μεγάλους πολιτισμούς μελέτησαν συστηματικά την κυριαρχία του χρόνου στις χωρικές εξαρτήσεις των σωμάτων του ουρανού και των εποχών της γης. Κατασκεύασαν μάλιστα και αξιοθαύμαστους μέχρι σήμερα υπολογιστές για τη χρονική περιήγηση στα κοσμικά φαινόμενα, όπως ο μηχανισμός των Αντικυθήρων. Ο δε Χίλων ο Λακεδαιμόνιος, ένας εκ των επτά σοφών της αρχαίας Ελλάδας, όρισε το αναντικατάστατο της απώλειας χρόνου με το απόφθεγμά του «χρόνου φείδου».
Διαφαίνεται όμως ότι η κατοχή και της τέταρτης διάστασης του χρόνου από ένα υπερ – ον δεν επαρκεί για την αναβάθμισή του στο αναζητούμενο θεϊκό Ον διότι δεν του ανοίγει τις πύλες προς την υπερβατική άχρονη παρουσία και, κυρίως, του αφαιρεί την αναγκαία και θεμελιώδη – σύμφωνα με την παράδοση – θεϊκή ιδιότητα του Δημιουργού. Ο διάσημος φυσικός Στήβεν Χώκινγκ τεκμηριώνει τις παραπάνω αδυναμίες των δυνητικών τετραδιάστατων όντων του χωροχρόνου με ατράνταχτα επιχειρήματα. Ας μου επιτραπεί να τα συνοψίσω σε μια ακολουθία τριών απλών διαπιστώσεων:
• Η κρατούσα μέχρι σήμερα – και ευρύτερα γνωστή στην ανθρωπότητα – επιστημονική άποψη είναι ότι το ορατό σύμπαν και ο χρόνος γεννήθηκαν εδώ και 13,7 δισεκατομμύρια χρόνια από μια Μεγάλη Έκρηξη τεραστίων ποσοτήτων ύλης και ενέργειας, συμπυκνωμένων σε έναν κοσμικό «σπόρο» απειροελάχιστων διαστάσεων. Κατά τον Χώκινγκ, η δημιουργία του τρισδιάστατου χώρου και του χρόνου οφείλεται στην έκρηξη μιας αρχέγονης και πάντως άχρονης μαύρης τρύπας.
• Το οποιοδήποτε δυνητικό υπέρ-ον του χωροχρόνου δεν υπήρχε, ούτε θα μπορούσε να υπάρχει πριν από την Μεγάλη Έκρηξη για να την πυροδοτήσει, διότι ο χωροχρόνος δημιουργήθηκε μετά την πυροδότηση. Διαθέτει τη θεϊκή, για το ανθρώπινο μέτρο, διάσταση του χρόνου αλλά δεν είναι άχρονο όν, διότι έχει ημερομηνία γέννησης και δεν μπορεί να απαντήσει στην κοσμολογική διατύπωση του θεμελιώδους οντολογικού ερωτήματος: δεν γνωρίζει από πού προήλθε και, σε κάθε περίπτωση, δεν συνέβαλε στο ξεκίνημα της δημιουργίας του γνωστού κόσμου.
• Τόσο για εμάς τους homo sapiens, τα πλέον προηγμένα τρισδιάστατα όντα της γης, όσο και για το ή τα υποτιθέμενα τετραδιάστατα υπερ – όντα του χωροχρόνου, το αρχέγονο θεϊκό πρόσταγμα «γεννηθήτω φως» για τη δημιουργία του κόσμου είναι μια ακατόρθωτη και αδιανόητη δράση. Σύμφωνα με τη φυσικομαθηματική θεώρηση των δυνατών γεγονότων στο τετραδιάστατο σύμπαν αλλά και την κοινή λογική, τέτοιες δράσεις εντάσσονται στην κατηγορία των τυχαίων συμβάντων.
Η παραπάνω ορθή επιστημονική διαπίστωση του Χώκινγκ για το απροσπέλαστο της δημιουργίας του χωροχρόνου από τα υπαρκτά και τα πιθανολογούμενα όντα του, ουδόλως αποκλείει την ύπαρξη ενός Άχρονου και Δημιουργού Θεού. Αρκεί, πράγματι, να υποθέσουμε ότι το σύμπαν υπερβαίνει τα όρια του ανιχνεύσιμου τετραδιάστατου κόσμου μας και δομείται από περισσότερες των τεσσάρων διαστάσεις, τις ιδιότητες των οποίων κατέχει ο Θεός ως υπερ – ον, τις χρησιμοποίησε πριν από το ξεκίνημα του χρόνου για να αφήσει το αποτύπωμά του στη Γένεση και συνεχίζει να τις χρησιμοποιεί κατά τις μετέπειτα εξελίξεις του γνωστού μας κόσμου. Άλλωστε και ο ίδιος ο Χώκινγκ κατέρριψε το θεωρούμενο μέχρι πρόσφατα απαραβίαστο της επιφάνειας μιας μαύρης τρύπας, διότι ανακάλυψε ότι τυχαίες κβαντικές μεταβολές μπορούν να δημιουργήσουν διαρροές από το άχρονο εσωτερικό της.
Την παραπάνω ευρύτερη οντολογική θεώρηση υποστηρίζουν, εμμέσως πλην σαφώς, οι υποθέσεις για περισσότερα παράλληλα σύμπαντα και, κυρίως, η θεωρία των «Υπερχορδών», που διατυπώθηκε κατά τη δεκαετία του `80 από θεωρητικούς φυσικούς στο Πρίνστον. Οι ερευνητές «βλέπουν» ότι το ή τα σύμπαντα κυριαρχούνται και από τουλάχιστον άλλες έξι διαστάσεις που δονούνται και περιστρέφονται με τη μορφή μονοδιάστατων και απειροελάχιστων υπερχορδών. Εάν υπάρχουν οι υπερχορδές, τότε μπορούν να διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στον μικρόκοσμο και στις δομές ή συμπεριφορές της ορατής και αόρατης ύλης του μικρόκοσμου, διότι είναι από τη φύση τους σε θέση να επιδρούν στα υποατομικά σωματίδιά της.
Η θεωρία των Υπερχορδών παραμένει μέχρι σήμερα στο προσκήνιο της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας, παρά τη μέχρι σήμερα αδυναμία της να περιγράψει τον υπαρκτό κόσμο των στοιχειωδών σωματιδίων (quarks και λεπτονίων) που αποτελούν και τους δομικούς λίθους της ύλης. Σύμφωνα με τους εμπνευστές της θεωρίας, οι διαστάσεις των Υπερχορδών είναι τρισεκατομμύρια φορές μικρότερες από τα ανιχνευθέντα μέχρι σήμερα νανοσωματίδια και η θεμελιώδης αυτή υπόθεση δεν μπορεί να επαληθευθεί πειραματικά με τα υπάρχοντα και τα προβλεπόμενα στο ορατό μέλλον τεχνολογικά μέσα. Εμπνευσμένοι από το νέο πολύ-συμπαντικό μοντέλο, ορισμένοι θεολόγοι διευρύνουν πέραν του πεπερασμένου σημείου εκκίνησης του χρόνου τους ορίζοντες αναζήτησης θεϊκού αποτυπώματος και αναγνωρίζουν στην περιγραφή της δομής και των διαστάσεων των Υπερχορδών το αόρατο αλλά ενεργό Θείο Πνεύμα.

Απρίλης 2015

* Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος ομότιμος καθηγητής του ΕMΠ.

 

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα είναι έργο του Σωτήρη Σόρογκα.

Εννοιες συνοπτικές

Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου οι δυτικές κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδος, υφίστανται αλλαγές στην ιδεολογία και τους θεσμούς, οι οποίες, παρά το γεγονός ότι μπορούν να θεωρηθούν επαναστατικές ως προς την έκταση και το βάθος, δεν προέρχονται από φυσικά αιτήματα μιας λαϊκής πλειοψηφίας, αλλά από παρεμβάσεις εκ των άνω της ελίτ. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η απώλεια της συλλογικής ιστορικής μνήμης και της εντοπιότητας, αμφότερα χαρακτηριστικά της έννοιας της πατρίδας. Η εγκατάλειψη δηλαδή της κοινωνίας των ομοίων-ομογενών προς χάριν της ουτοπίας- ή δυστοπίας – μίας νέας κοινωνίας ετεροκλήτων «διαφορετικοτήτων», που αποτελούν ό,τι αποκαλείται «πολυπολιτισμός». Η αποσύνδεση του θήλεος και άρρενος φύλου από τον φυσικό προσδιορισμό με την συνεπακόλουθη δημιουργία – δια της τεχνοεπιστήμης – ενδιαμέσων μορφών ανθρωπίνου υλικού. Το ίδιο συμβαίνει και με τη θεσμοθέτηση καινοφανών μορφών «οικογένειας». Αυτές και άλλες ριζικές μεταρρυθμίσεις προϋποθέτουν, στο δυτικο πλαίσιο αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, την κατασκευή μίας κατ’ επίφασιν δημοκρατικής κοινής γνώμης, η οποία απαιτεί ή τουλάχιστον ανέχεται, τις εν λόγω μεταρρυθμίσεις. Για την επίτευξη του σκοπού αυτού η «κοινωνική μηχανική» (social engineering) χρησιμοποιεί έναν εξελιγμένο προπαγανδιστικό σχεδιασμό, οργουελικού τύπου, στο επίκεντρο του οποίου βρίσκεται η σοφιστική μέθοδος της μετατόπισης του νοήματος των εννοιών που συνήθως συνοδεύεται, όπως είναι αναμενόμενο, από την ποινικοποίηση των αντιθέτων απόψεων μέσα σε μια τέτοια κοινωνία. 

Επομένως ,μέσα στον διαρκή καταστρεπτικό σχεδιασμό ,για μια κοινωνία των ολίγων ,δηλ.μια επιστροφή στην κοινωνία των κολίγων και των αφεντικών ,μια δουλείας που το καθετί μεταλαμπαδεύεται σε άλλες έννοιες που ξεγελούν,βιώνουμε  την πίκρα ,τον φόβο και την κοινωνική οδύνη.

Για να αλλάξουν αυτά χρειάζονται ριζοσπασπικές αποφάσεις ,με κόρμό την μη εμπιστοσύνη στους πολιτικούς και την φάρα τους.

Χ.Γιώργος Παπαθανασίου

Αρχιεπίσκοπος

Σκοτώνουν τά άλογα όταν γεράσουν !

Τασούλα Kαραϊσκάκη

 

Ζούμε σ’ ένα βάρβαρο πολιτισμό εκτεταμένου κυνισμού που λογαριάζει τους ηλικιωμένους για «δαπάνη» προς σταδιακή «κατάργηση». Είναι κοινό μυστικό ότι στα δημόσια νοσοκομεία οι γέροντες αποτελούν τη, ναι μεν, πολυπληθή, αλλά τελευταία κατηγορία στην ιεραρχία της περίθαλψης. Ενας υφέρπων ηλικιακός ρατσισμός τούς αποκλείει από την ιατρική εγρήγορση. Η ηλικία τους καθορίζει τον βαθμό ενδιαφέροντος, την ένταση των προσπαθειών, το ξόδεμα των γιατρικών.

Κι ό, τι λείπει σε επιστημονική μέριμνα καλύπτεται σε παραϊατρική φροντίδα, από μια στρατιά καλοπληρωμένων γυναικών, που αναλαμβάνουν την προσωρινή τους ανακούφιση. Η υπερκερδοφόρα βιομηχανία που έχει στηθεί από χρόνια σε όλα τα ελληνικά νοσοκομεία, με στόχο την ηρεμία των οικογενειών που δεν έχουν χρόνο ή υπομονή να παρασταθούν στους κλινήρεις ηλικιωμένους τους, δεν συρρικνώνεται ούτε σε εποχή κρίσης. Είναι εντυπωσιακό να βλέπεις πλήθη γερόντων να εγκαταλείπονται, σαν τα φύλλα που πέφτουν, από αμφότερες τις πλευρές. Από θεράποντες και συγγενείς. Διότι έχει συμβεί, γιατροί, πονετικοί κι ακούραστοι, να ανακοινώσουν με ανακούφιση στους οικείους ότι η «κρίση ευτυχώς ξεπεράστηκε» και να λάβουν ως απάντηση μια δυσαρεστημένη σιωπή. Οι υπερήλικες δεν αποτελούν πια την προσωποποίηση της σοφίας, τη φωτισμένη κατάληξη μιας πλούσιας σε εμπειρίες ζωής, αλλά βάρος. Κι όμως, για τον Λυκούργο η αδιαφορία προς τους ηλικιωμένους και τους γονείς θεωρείτο κάτι σαν εσχάτη προδοσία (Κατά Λεωκράτους). Για τον Πλάτωνα η άσχημη συμπεριφορά προς τους γονείς ή τους παππούδες θα έπρεπε να τιμωρείται με ισόβια εξορία από την πολιτεία και αποκλεισμό από την ανθρώπινη συντροφιά (Νόμοι).

Σήμερα, σε αρκετές χώρες διατυπώνεται η εκτίμηση ότι οι πιέσεις στο υγειονομικό - ασφαλιστικό σύστημα θα μειωθούν αν περικοπούν με κάποιο τρόπο οι ιατροφαρμακευτικές παροχές στους ηλικιωμένους. Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, κατατέθηκε πρόσφατα πρόταση να διακοπεί η περίθαλψη σε ηλικιωμένους που υποφέρουν από άνοια. Ας φροντίσουμε τους νέους, αφού οι γέροι έτσι κι αλλιώς θα πεθάνουν, είναι η φιλοσοφία. Ομως οι νέοι σπάνια χρειάζονται φροντίδα, όσο για τους γέρους, χρυσοπλήρωναν το σύστημα σε όλη τους τη ζωή. Με ποιο δικαίωμα οι σχεδιαστές του «κουρέματος» των δαπανών «κλαδεύουν» από αυτούς ημέρες; Αντί το κράτος να τους στερήσει το ζωτικό «λίγο», ας ανακτήσει το «πολύ» από τις σπατάλες των ημετέρων, τις προμήθειες, τις υπεξαιρέσεις, την εκτεταμένη φοροδιαφυγή, είναι η υπέργηρη λογική.

Ομως οι αρχιτέκτονες του νέου ανθρωπισμού (ως ανθρωπισμός λογίζεται η επιλογή να μην ταλαιπωρήσεις τον γέροντα με άσκοπες θεραπείες, που συμπίπτει και με το οικονομικά συμφερότερο) αδιαφορούν. Οι ανθρώπινες αξίες δεν περιλαμβάνονται στο δόγμα του ατομισμού και της χρηματολατρίας.

Και διαγράφεται ένα εφιαλτικό ενδεχόμενο, η ζωή να ωθηθεί στα προκρούστεια πρότυπα μιας νέας ευγονικής, μιας βελτίωσης του πληθυσμού και των οικονομικών δεικτών με «ψαλίδισμα» της ζημιάς από τη διογκούμενη τάξη των άρρωστων, ανήμπορων, αποξενωμένων, μοναχικών γέρων. Ομως έτσι υπάρχει η πιθανότητα να επιβιώσει μόνο το είδος των παραγωγικών προσοδοφόρων νέων και των πλουσίων, που δεν έχουν ηλικία. Μια σύνθεση παράδοξη και καταδικασμένη εξ αρχής

 

Ο ζωγραφικός πίνακας που πλαισιώνει τη σελίδα ("Ο γέροντας της Κιμώλου") είναι έργο του Φώτη Κόντογλου.

Η Κυρία και Δέσποινά μας Θεοτόκος Μαρία .

   Το πανσέβαστο και παμπόθητο και κεχαριτωμένο όνομά της Μαρίας,ενδεδειγμένα και καταλλήλως δόθηκε στην Αειπάρθενο Θεοτόκο και,όπως λέγει  ο Ιερώνυμος,κατά πρόγνωση και θέληση του Θεού,από τον οποίον ήταν προωρισμένη να γίνη Μητέρα Του.Και επειδή συμμετείχαν μαζί της  στο μυστήριο της ενσάρκου Οικονομίας του Θεού Λόγου τα τρία αυτά .Παντοδυναμία,η οποία ένωσε τα δυο άκρααντικείμενα,Θεό και άνθρωπο.Σοφία ,η οποία βρήκε τον τρόπο ,για την ένωση σε δυό φύσεις  σε μια υπόσταση,χωρίς να μπερδέψει τα χαρακτηρηστικά των φύσεων.Και Αγαθότητα ,δηλαδή Χάρις που θεοποίησε την ανθρώπινη φύση και την υπερύψωσε πάνω από τις ουράνιες δυνάμεις.Γιαυτό και το όνομα της Μαρία,που επρόκειτο να υπηρετήσει σε τόσο μεγάλο Μυστήριο,περιέχει αυτά τα τρία:
1ον.Το όνομα Μαρία προέρχεται από το Εβραϊκό Αιά ,που σημαίνει Κύριος και ερμηνεύεται "Κυρία "που σαν Μητέρα του Θεού κυριεύει και εξουσιάζει όλα τα κτίσματα,ουράνια και επίγεια ,έχοντας την τελειότητα της δυνάμεως .
2ον  δια της εννοίας "Μαρία " ερμηνεύεται φωτισμός ,"Μαρία λοιπόν εκλεκτή ,που φωτισμός ερμηνεύεται ( Γρηγόριος Νεοκαισαρείας )
3. Μαρία ερμηνεύεται Πέλαγος ,κατα τον θελιον Αμβρόσιο ,που λέγει :πέλαγος Εβραϊστι Μαριάμ ερμηνεύεται "  ως και στην Λατινικήν Μαρία λέγονται οι Θάλασσες.
Το δε πέλαγος και η θάλασσα ,είναι το σύμβολο της αγαθότητας και της Θείας Χάρητος,που κατέχει η Θεοτόκος .΄Ελαβε λοιπόν εκ του Επουρανίου Πατέρα  το όνομα και την δύναμη για να ολοκληρώσει στη γή ως Μητέρα ,αυτό που ο Θεός ως Πατέρας εκλπηρωσε στον Ουρανό,συφληλιώνοντας τονθεό με τον άνθρωπο.
Το όνομα Μαρία συντήθεται από τα εξής κατα πολλούς :
1.Μ =μέλισσα ή  αδελφή του Μωυσέως
2.Α=αυγή ή προφήτισα  Αννα
3.Ρ=ράβδος  ,ωραιοτάτη Ραχήλ
4.Ι=Ιρις ανδρειοτάτη Ιουδήθ
5.Α=άμπελος φρονιμωτάτη Αβιγαία
Επίσης Μ δηλώνει μόνη !!!,το Α  αυτή,το Ρ  ρύσεται Ι ιού κλπ
Ανατρέχοντες στο Νέο Θεοτοκάριο αναφέρεται :το Μαριάμ γραφόμενο ,αποτελεί σχήμα τετραγώνου και κύκλου και χιαστού  και πώς οι λόγοι αυτών των σχημάτων προσαρμόζονται στη Θεοτόκο,....
Με τρία πράγματα λοιπόν μεγάλυνε η Παρθένος Μαρία τον Κύριο:πρώτο με νόηματα μεγάλα και υψηλά και άξια μεγαλειότητας του Θεού,δεύτερον μεγάλυνε τον Κύριο μ,ε λόγια υψηλά ,και τρίτο μεγάλυνε η Παρθένος τον Κύριο με έργα θαυμαστά , "μεγαλύνει η ψυχή μου τον Κύριο " ( Λουκάς 1:46 )
Συμπέρασμα :αδυνατώ να κατανοήσω τίς πλειάδες των ομάδων της διαμαρτύρησης και λοιπών ψευδοεκκλησιών των σόου και των "θαυμάτων ",να μειώνουν την Μητέρα των Μητέρων ,τη Παρθένο Μαρία ,τη μάνα μας.
 Χ.Γεώργιος ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
Αρχιεπίσκοπος 

Και όμως ενοχλήθηκαν πολύ !

Σε προηγούμενες αναρτήσεις , τα  " έχωσα " στους ανάξιους πολιτικούς ,που μας θρυμμάτισαν την ζωή.Δεν είχα άλλο λόγο ,εκτός από αυτόν.Κάποιοι λοιπόν ενοχλήθηκαν και μου τηλεφώνησαν ,ζητώντας τα ρέστα.Βέβαια πήραν και προφορικά αυτό που τους αξίζει.
Επιτέλους ,τι είναι αυτά τα πράγματα.Τι γελειότητες είναι αυτές .Δεν το αντέχουμε άλλο το κοροϊδεμα .Μας έχουν βάλει όλοι στο στόχαστρο ,λές και είμαστε εμείς και μόνο εμείς ,εκτός από αυτούς ,οι υπαίτιοι.
Επιτέλους τι θα γίνει πιά με τους δήθεν αριστερούς ?Το μόνο που κάναν ,είναι ότι άλλαξαν επιτυχώς τα ονόματα  .Ακόμα και για G-Euro μιλούν  ( έτσι βαφτίζουν την νέα δραχμή )
Αυτοί είναι οι εν δυνάμει πολιτικοί μας ,κακιά τους ώρα!
Κουράγιο Πατριώτες,σταθείτε με το όπλο παραπόδα.Η Πατρίδα είναι σε κίνδυνο!
Χ.Γιώργος Παπαθανασίου
Αρχιεπίσκοπος

Ε.Ε απρέπειες

Σήμερα ,και πάλι ,ακούσαμε το κλασικό παραμύθι των δανειστών.Δηλ.την παλιά ιστορία που βύθισε την χώρα στην ύφεση.Και το κάνουν αυτό γιατί δεν θέλουν να αποδεχθούν την μεγάλη τους αποτυχία .
Η ελεύθερη αγορά λειτουργεί με μαύρους κανόνες .Επιζητά και χρησιμοποιεί μεθόδους σκληρούς ,διαβολικούς.
Ας πάρουμε για παράδειγμα ,ένα  τύπο της κομισιόν κάτω από τα νύχια της Ε.Ε.Την μια μιλά έτσι την άλλη αλλοιώς.Ποτέ στα ίσια .Ποτέ τίμια .Ας δούμε πόσες χώρες κατέστρεψε η επέμβαση του ΔΝΤ,στην υγεία ,στην παιδεία ,στην επιβίωση γενικά.
Εχουν ειπωθεί πολλά για αυτήν την διάβολο φάρα τους.Αυτό που πονά είναι η υπέρμετρη ανοησία των κυβερνώντων.
Ας δούμε τον τρανό στα λόγια μόνο Υπουργό `Υγείας κ.Κουρουμπλή.
Θα έπερεπε να τα είχε μαζέψει και να πάει στο σποίτι του .Και τούτο ,και το γνωρίζω από προσωπικό μου βάσανο.Σε εισαγωγή συγγενούς μου σε Κρατικό Νοσοσκομείο ,μας ζήτησαν σεντόνια και μαξιλαροθήκες .Το φαγητό ήταν λιγοστό και επιπέδου Νταχάου.Και το καλλίτερο ,μας ζητήθηκαν και κάτι φάρμκα από το τοπικό φαρμακείο ,γιατί δεν τα είχαν.
Επίσης ,στέλεχος του Νοσοκομείου μας είπε πως έχουν για μήνες απλήρωτη την ΔΕΗ και φοβούνται πολύ .Το ίδιο και με το ΟΤΕ.Δεν λέγω βέβαια σε τι φέσια υπέβαλαν τους συνεργάτες τους.
Λοιπόν κ.Υπουργέ ,τι σκατά κάνεις εκεί που είσαι ?Τι ρόλο παίζεις ?Να λές και εσύ λόγια παχιά όπως έλεγε ,ο προκάτοχός σου ,που μας απειλούσε όταν του τα χώναμε.Τώρα,να μην μπώ και σε άλλα ζητήματα άλλων Υπουργείων.
Καλά λοιπόν τα είπε και είναι επιβεβαιωμένο ,ο Γιάννης Μπουτάρης: αυτοί είναι εντελώς βλάκες ,....Εγώ το επικροτώ και λέγω ,αυτοί είναι πανιβλακες .
Η Πατρίδα στενάζει .Πεθαίνει και αυτοί μας τα πρήξαν με την δημιουργική ασάφεια.Αλλο ένα στοιχείο του πολιτικού αυνανισμού τους.
Κουράγιο Πατριώτες

Χ.Γιώργος Παπαθανασίου
Αρχιεπίσκοπος

Είναι η Ε.Ε ηλίθιε !

Πρόσφατα ,μερικοί που τα οιστρογόνα τους είναι λειψά,ενοχλήθηκαν από την άκαμπτη στάση του Υπουργού , Καθ. Γιάνη Βαρουφάκη.
Οι Ευρωπαίοι λοιπόν αυνάνες,ζήτησαν την αποδόμησή του μαζί βέβαια και με εκείνο το θρασύδελο υπόλοιπο  τον Σόϊμπλε.
Μεσα στον διαρκή τους αυνανισμό οι λεγάμενοι αυτοί μηδέ εξαιρουμένου και του πολυπρόσωπου  κ.Ζαν -Κλωντ Γιούγκερ με τις δηλώσεις του ,απέδειξε πώς η Ε.Ε όχι μόνο δεν είναι ένα απάνεμο λιμάνι που μας φόρτωσαν κάποιοι εωτερικοί πολιτικοί αυνάνες,αλλά καμιά σχέση δεν έχει με τα φληναφήματα περί μιας λέσχης των ισοτίμων εταίρων,της αγάπης και της συναλληλίας μεταξύ φίλων.
Ακόμη και μερικά τσογλάνια της πολιτικής της Σλοβακίας ,και της Μάλτας ,εβρισαν τον Υπουργό μας ,αυτόν που ο λάος επέλεξε.Αυτοί που οι χώρες τους είναι ουσιαστικά πεθαμένες ,μα αυτοί δεν το παραδέχονται και φθονούν την  διαρκή Ελληνική ωμορφιά.
Καταλάβαμε λοιπόν πώς μέσα στην χαβούζα της Ε.Ε ευδοκιμεί μόνο νομοτελειακά η ανισομετρία και οι αντιθέσεις ,οι μίζες και τα λαδώματα.΄Ολα αυτά αντανακλώνται  στην δημοσιονομική κατάσταση του κάθε κράτους με τα φουσκώματα των δημοσίων χρεών που δεν είναι δυνατόν να χρεώνεις την χώρα συνεχώς για να πληρώνεις τα παλιά δάνεια.
Λοιπόν να σας παραθέσω και μερικά στοιχεία :
1.Στο διάστημα από το 1980-2008 το ΕΕΙ της χώρας εννεαπλασιάστηκε.Δηλ. το 1980 το έλλειμμα ήταν 5,2 δις ευρώ και πήγε  το 2008 και στα 44 δις.
2.το 1980,η χώρα μας είχε πλεόνασμα 3,3 δις δρχ στο γεωργικό ισοζύγιο ,αλλά το 1981 είχε έλλειμα  290 εκατ.δρχ.
3.το 1990 ο εξωτερικός δανεισμός ήταν 694 εκατ.ευρώ και το 2.000 έφτασε 7.16 ευρώ
και τέλος όταν το 1980 το χρέος της Ελλάδας ήταν μόνο 600 εκ ευρώ με την αγία Ε.Ε ή Ελλάδα χρεώθηκε 298 δισ ευρώ δηλ.497 φορές επάνω.Καμαρώστε τους.
Μια λυκοσυμμαχία είναι η Ε.Ε .
Αντε στα τσακίδια στο τέλος
Χ.Γιώργος Παπαθανασίου
Αρχιεπίσκοπος