Μήνυμα του Αγίου Πατέρα Φραγκίσκου για την Παγκόσμια Ημέρα του μετανάστη και του πρόσφυγa
πάρθηκε από την ιστοσελίδα Cen.gr
ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΤΕΡΑ ΠΑΠΑ ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ
ΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΦΥΓΑ 2017
[15 Ιανουαρίου 2017]
[15 Ιανουαρίου 2017]
Παιδιά Μετανάστες, οι Ευάλωτοι και Χωρίς Φωνή
Αγαπητοί Αδελφοί και Αδελφές,
«Όποιος
δέχεται ένα παιδί στο όνομά μου, δέχεται εμένα· και όποιος δέχεται
εμένα, δεν δέχεται εμένα, αλλά εκείνον που με έστειλε» (Μκ 9:37; βλ. Μτ 18:5; Λκ 9:48;Ιω13:20).
Με αυτά τα λόγια, οι Ευαγγελιστές θυμίζουν στη χριστιανική κοινότητα τη
διδασκαλία του Χριστού, που εμπνέει και ταυτόχρονα συνιστά πρόκληση.
Αυτή η φράση χαράσσει το σίγουρο μονοπάτι προς τον Θεό· ξεκινά από τους
μικρότερους και περνά μέσω του Σωτήρα, μέσα στη δυναμική της υποδοχής.
Ακριβώς λοιπόν η υποδοχή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να κάνουμε αυτή
τη διαδρομή συγκεκριμένη πραγματικότητα: ο Θεός έκανε τον εαυτό του
έναν από εμάς. Ο Θεός Ιησούς έγινε παιδί, και η στάση ανοίγματος προς
τον Θεό μέσα στην πίστη, που τρέφει την ελπίδα, εκφράζεται με την αγάπη
της εγγύτητας με τους μικρούς και τους πιο αδύναμους. Αγάπη, πίστη και
ελπίδα είναι όλες ενεργά παρούσες στα πνευματικά και σωματικά έργα
ευσπλαχνίας, που ανακαλύψαμε εκ νέου κατά τη διάρκεια του πρόσφατου
έκτακτου Ιωβηλαίου.
Αλλά
οι Ευαγγελιστές εκφράζουν επίσης την ευθύνη εκείνου που εργάζεται
εναντίον της ευσπλαχνίας: «Εκείνος που ωθεί στην αμαρτία κάποιον από
εκείνους τους μικρούς που πιστεύουν σε εμένα: είναι καλύτερο γι’ αυτόν
να δεθεί μια μυλόπετρα γύρω από τον λαιμό του και να πνιγεί στα βάθη της
θάλασσας» (Μτ 18, 6 / Βλ.Μκ 9, 42 /Λκ 17,2).
Πώς μπορούμε να αγνοήσουμε αυτή την αυστηρή προειδοποίηση όταν βλέπουμε
να υπάρχει εκμετάλλευση από ασυνείδητους ανθρώπους; Αυτή η εκμετάλλευση
βλάπτει τα νέα κορίτσια και αγόρια που οδηγούνται στην πορνεία ή στον
βούρκο της πορνογραφίας· που υποδουλώνονται ως παιδιά εργάτες ή
στρατιώτες· που εγκλωβίζονται στο εμπόριο ναρκωτικών και άλλες μορφές
εγκληματικότητας· που πιέζονται να διαφύγουν από σύγκρουση ή διωγμούς,
διακινδυνεύοντας την απομόνωση και την εγκατάλειψη.
Για
τον λόγο αυτό, με αφορμή την ετήσια Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη και
του Πρόσφυγα, νιώθω υποχρεωμένος να επιστήσω την προσοχή σας στα παιδιά
μετανάστες, ειδικά σε εκείνα που είναι μόνα τους. Με αυτό, ζητώ από τον
καθένα να φροντίζει τους νέους, που είναι τριπλά απροστάτευτοι: είναι
παιδιά, ξένοι και ανυπεράσπιστοι, εξαναγκασμένοι να ζουν μακριά από την
πατρίδα τους και μακριά από την αγάπη των οικογενειών τους.
Η
μετανάστευση σήμερα είναι ένα φαινόμενο που δεν είναι περιορισμένο σε
κάποιες περιοχές του πλανήτη. Επηρεάζει όλες τις ηπείρους και
εξελίσσεται σε τραγική κατάσταση διεθνών διαστάσεων. Δεν αφορά μόνο
εκείνους που αναζητούν μια αξιοπρεπή εργασία ή καλύτερες συνθήκες ζωής,
αλλά επίσης άντρες και γυναίκες, ηλικιωμένους και παιδιά, που
αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους με την ελπίδα να βρουν την
ασφάλεια και την ειρήνη. Τα παιδιά είναι τα πρώτα που πληρώνουν βαρύ
φόρο για τη μετανάστευση, η οποία σχεδόν πάντα προκαλείται από τη βία,
τη φτώχεια, τις περιβαλλοντικές συνθήκες, καθώς και τις αρνητικές
συνέπειες της παγκοσμιοποίησης. Ο αχαλίνωτος ανταγωνισμός για γρήγορο
και εύκολο κέρδος καλλιεργεί τη διεστραμμένη μάστιγα της εμπορίας
παιδιών, της εκμετάλλευσης και της κακοποίησης ανηλίκων και, γενικά, της
αποστέρησης δικαιωμάτων που είναι εγγενή στην παιδική ηλικία, σύμφωνα
με τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού.
Η
παιδική ηλικία, δεδομένης της εύθραυστης φύσης της, έχει ιδιαίτερες και
αδιαπραγμάτευτες ανάγκες. Επάνω από οτιδήποτε άλλο, υπάρχει το δικαίωμα
σε ένα υγιές και ασφαλές οικογενειακό περιβάλλον, στο οποίο το παιδί
μπορεί να μεγαλώσει υπό την καθοδήγηση και το παράδειγμα του πατέρα και
της μητέρας. Έπειτα, είναι το δικαίωμα και το καθήκον στην κατάλληλη
εκπαίδευση, πρωταρχικά στην οικογένεια και επίσης στο σχολείο, όπου τα
παιδιά μπορούν να διαπλάσουν χαρακτήρα και να μεγαλώσουν ως κύριοι της
μοίρας τους και της μοίρας των χωρών από τις οποίες προέρχονται.
Πράγματι, σε πολλές περιοχές του κόσμου, η ανάγνωση, η γραφή και η
βασική αριθμητική αποτελούν ακόμα προνόμιο των λίγων. Επιπλέον, όλα τα
παιδιά έχουν δικαίωμα στην ψυχαγωγία· με λίγα λόγια, έχουν το δικαίωμα
να είναι παιδιά.
Κι
όμως, τα παιδιά είναι η πιο ευάλωτη ομάδα μεταναστών, γιατί, καθώς
έχουν τη ζωή μπροστά τους, είναι αόρατα και χωρίς φωνή: η επισφαλής
κατάστασή τους τους στερεί έγγραφα τεκμηρίωσης, κρατώντας τα μακριά από
τα μάτια του κόσμου· η απουσία ενηλίκων συνοδών εμποδίζει τη φωνή τους
να υψωθεί και να ακουστεί. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μετανάστες
πέφτουν στο χαμηλότερο επίπεδο ανθρώπινης υποβάθμισης, με την παρανομία
και τη βία να καταστρέφουν το μέλλον πολλών αθώων, την στιγμή που είναι
δύσκολο να σπάσει το δίκτυο παιδικής εκμετάλλευσης.
Πώς πρέπει να παρέμβουμε σε αυτή την πραγματικότητα;
Πρώτα,
πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το φαινόμενο της μετανάστευσης δεν
είναι ασύνδετο με την ιστορία της σωτηρίας, αλλά μάλλον μέρος της
ιστορίας. Μία από τις εντολές του Θεού αναφέρεται στο θέμα: «Δεν πρέπει
να κάνεις κακό σε ξένο ή να τον καταπιέσεις, γιατί κι εσείς ξένοι
ήσασταν στη γη της Αιγύπτου» (Εξ 22,21)· “Γι’ αυτό να αγαπάτε τον ξένο·
γιατί κι εσείς ξένοι ήσασταν στη γη της Αιγύπτου» (Δτ10,19). Αυτό το φαινόμενο συνιστά σημείο των καιρών,
ένα σημείο που μιλά για το θεόσταλτο έργο του Θεού στην ιστορία και
στην ανθρώπινη κοινότητα, με το βλέμμα στην παγκόσμια κοινωνία. Ενώ
γνωρίζει τα προβλήματα, και συχνά τον πόνο και την τραγωδία της
μετανάστευσης, καθώς και τις δυσκολίες που σχετίζονται με τις δυσκολίες
να προσφερθεί μια αξιοπρεπής υποδοχή σε αυτούς τους ανθρώπους, η
Εκκλησία παρ’ όλ’ αυτά μας ενθαρρύνει αν αναγνωρίσουμε το σχέδιο του
Θεού. Μας προσκαλεί να το κάνουμε αυτό ακριβώς ενώ εκτυλίσσεται αυτό το
φαινόμενο, με τη βεβαιότητα ότι κανείς δεν είναι ξένος στη χριστιανική
κοινότητα, που αγκαλιάζει «κάθε έθνος, φυλή και γλώσσα» (Απ7,
9). Κάθε άνθρωπος είναι πολύτιμος· οι άνθρωποι είναι πιο σημαντικοί από
τα πράγματα, και η αξία ενός θεσμού μετριέται από τον τρόπο που
αντιμετωπίζει τη ζωή και την αξιοπρέπεια των ανθρώπων, ειδικά όταν είναι
ευάλωτοι, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των παιδιών μεταναστών.
Επιπλέον, πρέπει να εργαζόμαστε για την προστασία, την ένταξη και για μακροπρόθεσμες λύσεις.
Μας ενδιαφέρει πρωτίστως να υιοθετήσουμε κάθε πιθανό μέτρο προκειμένου να εγγυηθούμε την προστασία και την ασφάλεια
των παιδιών μεταναστών, γιατί «αυτά τα αγόρια και τα κορίτσια συχνά
καταλήγουν στον δρόμο, εγκαταλελειμμένα στη μοίρα τους, βορά σε
ασυνείδητους εκμεταλλευτές που συχνά τα καθιστούν αντικείμενα φυσικής,
ηθικής και σεξουαλικής βίας» (Βενέδικτος XVI, Μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα του Μετανάστη και του Πρόσφυγα, 2008).
Επιπροσθέτως,
η διαχωριστική γραμμή μεταξύ της μετανάστευσης και της εμπορίας
ανθρώπων μπορεί μερικές φορές να είναι πολύ λεπτή. Υπάρχουν πολλοί
παράγοντες που καθιστούν τους μετανάστες ευάλωτους, ειδικά εάν είναι
παιδιά: η φτώχεια και η έλλειψη μέσων για την επιβίωσή τους – στα οποία
προστίθενται μη ρεαλιστικές προσδοκίες που καλλιεργούνται από τα μέσα· η
ελάχιστη γνώση γραφής· η άγνοια του νόμου, του πολιτισμού και συχνά της
γλώσσας των χωρών φιλοξενίας. Όλα αυτά καθιστούν τα παιδιά εξαρτημένα
φυσικά και ψυχολογικά. Αλλά η πιο ισχυρή κινητήριος δύναμη για την
εκμετάλλευση και την κακοποίηση των παιδιών είναι η ζήτηση. Εάν δεν
αναληφθεί πιο αυστηρή και αποτελεσματική δράση εναντίον εκείνων που
κερδοσκοπούν από αυτή την κακοποίηση, δεν θα μπορέσουμε να σταματήσουμε
τις πολλαπλές μορφές δουλείας που έχουν θύματα τα παιδιά.
Είναι,
λοιπόν, αναγκαίο, οι μετανάστες να συνεργάζονται όσο το δυνατόν πιο
στενά με τις κοινότητες που τους υποδέχονται, για το καλό των δικών τους
παιδιών. Είμαστε βαθύτατα ευγνώμονες στις οργανώσεις και τους φορείς,
τόσο τις εκκλησιαστικές, όσο και τις κοσμικές, που αφιερώνουν χρόνο και
πόρους για να προστατεύσουν τους ανηλίκους από διάφορες μορφές
κακοποίησης. Είναι σημαντικό να υπάρξει η πιο αποτελεσματική και εις
βάθος συνεργασία, που να βασίζεται, όχι μόνο στην ανταλλαγή πληροφοριών,
αλλά και στην ενίσχυση των δικτύων που μπορούν να διασφαλίσουν έγκαιρη
και στοχευμένη παρέμβαση· και αυτό, χωρίς να υποτιμάμε τη δύναμη που
φανερώνουν οι εκκλησιαστικές κοινότητες, ειδικά όταν είναι ενωμένες σε
προσευχή και αδελφική κοινωνία.
Δεύτερον, πρέπει να εργαστούμε για την ένταξη
των παιδιών και των νέων, που είναι μετανάστες. Εξαρτώνται εξ ολοκλήρου
από την κοινότητα των ενηλίκων. Πολύ συχνά, η έλλειψη οικονομικών πόρων
εμποδίζει την υιοθέτηση κατάλληλων πολιτικών που έχουν στόχο την αρωγή
και την ένταξη. Ως αποτέλεσμα, αντί να ευνοείται η κοινωνική ένταξη των
παιδιών μεταναστών ή τα προγράμματα για ασφαλή και βοηθούμενο
επαναπατρισμό, υπάρχει απλώς μια προσπάθεια να χαλιναγωγηθεί η είσοδος
των μεταναστών, που έχει ως συνέπεια την ανάπτυξη παράνομων δικτύων· ή,
αλλιώς, οι μετανάστες επαναπατρίζονται στη χώρα προέλευσής τους χωρίς
καμία πρόνοια για το «καλύτερο συμφέρον» τους.
Η
κατάσταση των παιδιών μεταναστών επιδεινώνεται όταν η κατάστασή τους
δεν ομαλοποιείται ή όταν στρατολογούνται από εγκληματικές οργανώσεις. Σε
αυτές τις περιπτώσεις, στέλνονται συνήθως σε κέντρα κράτησης. Δεν είναι
ασυνήθιστο να συλλαμβάνονται και, επειδή δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν
το πρόστιμο ή το ταξίδι επιστροφής τους, μπορεί να φυλακίζονται για
μεγάλα χρονικά διαστήματα, εκτεθειμένα σε διάφορες μορφές βίας και
κακοποίησης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το δικαίωμα των κρατών να ελέγξουν
το μεταναστευτικό ρεύμα και να προστατεύσουν το κοινό καλό του έθνους
πρέπει να εξεταστεί σε συνδυασμό με το καθήκον να επιλύσουν και να
ομαλοποιήσουν την κατάσταση των παιδιών μεταναστών, σεβόμενοι πλήρως την
αξιοπρέπειά τους και επιδιώκοντας να καλύψουν τις ανάγκες τους όταν
είναι μόνα, καθώς επίσης και τις ανάγκες των γονέων, για το καλό όλης
της οικογένειας.
Είναι
θεμελιώδους σημασίας η υιοθέτηση κατάλληλων διαδικασιών σε εθνικό
επίπεδο και αμοιβαία συμφωνημένων σχεδίων συνεργασίας μεταξύ των χωρών
προέλευσης και προορισμού, με την πρόθεση να εξαλειφθούν οι αιτίες της
αναγκαστικής μετανάστευσης ανηλίκων.
Τρίτον, απευθύνω σε όλους ειλικρινή έκκληση να αναζητηθούν και να υιοθετηθούν μακροπρόθεσμες
λύσεις. Καθώς πρόκειται για σύνθετο φαινόμενο, το ζήτημα των παιδιών
μεταναστών πρέπει να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του. Πόλεμοι, παραβιάσεις
ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαφθορά, φτώχεια, περιβαλλοντική ανισορροπία
και καταστροφές, όλες συνιστούν αιτίες αυτού του προβλήματος. Τα παιδιά
είναι τα πρώτα που υποφέρουν σε περιόδους βασανιστηρίων και άλλων μορφών
φυσικής βίας, εκτός από την ηθική και ψυχολογική επιθετικότητα, που
σχεδόν πάντοτε αφήνει ανεξίτηλα τραύματα.
Είναι
λοιπόν απολύτως απαραίτητο να αντιμετωπίζουμε τις αιτίες που ωθούν στη
μετανάστευση, στις χώρες προέλευσης. Αυτό προϋποθέτει, ως πρώτο βήμα, τη
δέσμευση ολόκληρης της διεθνούς κοινότητας για την εξάλειψη των
συγκρούσεων και της βίας, που αναγκάζουν τους ανθρώπους να εγκαταλείπουν
τον τόπο τους. Επιπλέον, γίνεται έκκληση για προοπτικές οξυδερκείς, που
μπορούν να παρέχουν το πλαίσιο για κατάλληλα προγράμματα σε περιοχές
που υφίστανται τη χειρότερη αδικία και αστάθεια, ώστε να διασφαλίζεται
για όλους η πρόσβαση στην πραγματική ανάπτυξη. Αυτή η ανάπτυξη πρέπει να
προωθεί το καλό αγοριών και κοριτσιών, που είναι η ελπίδα της
ανθρωπότητας.
Τέλος,
μια παραίνεση προς εσάς που βαδίζετε πλάι στα παιδιά μετανάστες και
τους νέους στους δρόμους της μετανάστευσης· χρειάζονται την πολύτιμή
βοήθειά σας. Και η Εκκλησία σάς χρειάζεται και σας υποστηρίζει στο
γενναιόδωρο λειτούργημά σας. Μην εγκαταλείπετε την προσπάθεια να βιώνετε
θαρραλέα το Ευαγγέλιο, που σας καλεί να αναγνωρίσετε και να υποδεχθείτε
τον Κύριο Ιησού παρόντα στους πιο μικρούς και ευάλωτους.
Εμπιστεύομαι
όλα τα παιδιά μετανάστες, τις οικογένειές τους, τις κοινότητές τους, κι
εσάς που είστε πλησίον τους, στην προστασία της Αγίας Οικογένειας της
Ναζαρέτ, ώστε αυτή να επαγρυπνεί επάνω στον καθένα και να τους συνοδεύει
στην πορεία τους. Και μαζί με την προσευχή μου, ενώνω την Αποστολική
Ευλογία μου.
Από το Βατικανό, 8 Σεπτεμβρίου 2016, εορτή του Γενεθλίου της Αειπαρθένου Μαρίας.
ΦΡΑΓΚΙΣΚΟΣ